Πώς να συμπεριφέρεστε στους Ετεροδόξους-πατήρ Σεραφείμ Ρόουζ

[Voliotis]

Μερικά χρόνια πριν την κοίμησή του, o πατέρας Σεραφείμ έλαβε μία επιστολή από μια Αφρο-αμερικανή γυναικά, η οποία, ως κατηχούμενη που πλησίαζε την Ορθοδοξία, δυσκολευόταν να καταλάβει την αυστηρή συμπεριφορά που επιδείκνυαν κάποιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στους Ετεροδόξους. Της θύμιζε τον τρόπο με τον οποίο είχαν φερθεί στους Αφρο-αμερικανούς.

"Είμαι βαθιά ταραγμένη", έγραψε η γυναίκα, "από την οπτική της Ορθοδοξίας απέναντι στους Δυτικού Χριστιανούς, δηλαδή στους Προτεστάντες και στους Ρωμαιοκαθολικούς. Έχω διαβάσει πολλά άρθρα από πολλούς Ορθόδοξους συγγραφείς και μερικά χρησιμοποιούν λέξεις όπως "Παπικοί" κτλ, τις οποίες βρίσκω αρκετά ενοχλητικές και προσβλητικές. Τις βρίσκω προσβλητικές, γιατί ως μέλος μιας φυλής που έχει λάβει αρκετούς χαρακτηρισμούς, απεχθάνομαι και δε θέλω να υιοθετήσω τη συνήθεια αυτή. Ακόμαι και η λέξη "αιρετικός" με ενοχλεί...

Ποια η στάση μου με τους φίλους και τους συγγενείς μου; Δεν γνωρίζουν την Ορθοδοξία ή δεν την καταλαβαίνουν. Παρ' όλα αυτά, πιστεύουν στο Χριστό και Τον λατρεύουν... Πρέπει να φέρομαι στους συγγενείς μου σαν να μην έχουν καθόλου Θεό, καθόλου Χριστό;... Ή πρέπει να τους αποκαλώ Χριστιανούς, αλλά απλά αυτούς που δε γνωρίζουν την αληθινή Εκκλησία;

Καθώς θέτω αυτή την ερώτηση, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ τον Άγιο Ινοκκέντιο της Αλάσκας, που επισκέφτηκε τα Φραγκισκιανά μοναστήρια της Καλιφόρνιας. Παρέμεινε καθ' όλα Ορθόδοξος, αλλά συμπεριφερόταν στους ιερείς που γνώρισε με ευγένεια και φιλανθρωπία, χωρίς χαρακτηρισμούς. Αυτή, ελπίζω, είναι η διδασκαλία της Ορθοδοξίας απέναντι στους άλλους Χριστιανούς."

Το δίλημμα αυτής της γυναίκας ήταν αρκετά συνηθισμένο στους ανθρώπους που προσχωρούσαν στην Ορθόδοξη Πίστη. Τώρα, κοντά στο τέλος της σύντομης ζωής του και έχοντας διώξει την καυστικότητα που είχε στα νιάτα του, ο πατέρας Σεραφείμ απάντησε ως εξής:

Χάρηκα όταν έλαβα το γράμμα σου - όχι γιατί είσαι μπερδεμένη από την ερώτηση που σε απασχολεί, αλλά γιατί η συμπεριφορά σου αποκαλύπτει πως στην αλήθεια της Ορθοδοξίας στην οποία εισέρχεσαι, επιθυμείς να βρεις χώρο για μια συμπεριφορά αγάπης απέναντι σε αυτούς εκτός της Ορθοδόξου Πίστης.

Πιστεύω ακράδαντα πως αυτή είναι ακριβώς η διδασκαλία της Ορθοδοξίας...

1. Η Ορθοδοξία είναι η Εκκλησία που ίδρυσε ο Χριστός για τη σωτηρία της ανθρωπότητας και συνεπώς, πρέπει να περιφρουρούμε με τη ζωή μας την καθαρότητα του κηρύγματός της και της πίστης μας σε αυτή. Μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία η χάρη δίνεται μέσω των Μυστηρίων (οι περισσότερες άλλες Εκκλησίες δεν υποστήριζουν καν ότι έχουν μυστήρια). Μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί το σώμα του Χριστού και αν η σωτηρία μέσα στην Ορθοδοξία είναι δύσκολη, φαντάσου πόσο δυσκολότερη είναι εκτός αυτής.

2. Παρ' όλα αυτά, δεν εναπόκειται σε εμάς να καθορίσουμε την κατάσταση αυτών που βρίσκονται εκτός της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αν ο Θεός θελήσει να χαρίσει τη σωτηρία σε αυτούς που είναι Χριστιανοί με τον καλύτερο τρόπο που ξέρουν, αλλά χωρίς να έχουν ποτέ γνωρίσει την Ορθόδοξη Εκκλησία - αυτό το αποφασίζει Εκείνος, όχι εμείς. Αλλά όταν Αυτός το πράξει, είναι εκτός του φυσιολογικού τρόπου που έθεσε για τη σωτηρία - η οποία είναι εντός της Εκκλησίας, ως μέλη του Σώματος του Χριστού. Εγώ, προσωπικά, μπορώ να δεχτώ την εμπειρία των Προτεσταντών που αναγεννιούνται στο Χριστό. Έχω γνωρίσει άτομα που άλλαξαν ριζικά τις ζωές τους όταν γνώρισαν το Χριστό, και δεν μπορώ να αρνηθώ την εμπειρία τους απλά και μόνο επειδή δεν είναι Ορθόδοξοι. Τους ονομάζω προσήλυτους Χριστιανούς. Αλλά μέχρι να ενωθούν στην Ορθόδοξη Εκκλησία, δεν μπορούν να αποκτήσουν το πλήρες νόημα της Χριστιανοσύνης, δεν μπορούν να είναι αντικειμενικά Χριστιανοί με την έννοια της συμμετοχής στο Σώμα του Χριστού και δεχόμενοι τη χάρη των Μυστηρίων. Νομίζω ότι γι' αυτό το λόγο υπάρχουν τόσα παρακλάδια ανάμεσά τους - ξεκινούν τη Χριστιανική ζωή με μια γνήσια μεταστροφή στο Χριστό, αλλά δεν μπορούν να τη συνεχίσουν με το σωστό δρόμο αν δεν ενωθούν με την Ορθόδοξη Εκκλησία, άρα αντικαθιστούν τις δικές τους απόψεις και προσωπικές εμπειρίες αντί της διδασκαλίας και των Μυστηρίων της Εκκλησίας.

Όσων αφορά τους Χριστιανούς που βρίσκονται εκτός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, λοιπόν, θα έλεγα: δε γνωρίζουν ακόμα την πλήρη αλήθεια - ίσως δεν έχει ακόμα φανερωθεί σε αυτούς ή ίσως είναι δικό μας σφάλμα επειδή δε ζούμε και διδάσκουμε την Ορθόδοξη Πίστη με έναν τρόπο που να μπορούν να καταλάβουν. Με τέτοιους ανθρώπους δεν μπορούμε να ενωθούμε σε θέματα Πίστης, αλλά δεν υπάρχει λόγος να τους θεωρούμε ξένους ή ίσους με τους ειδωλολάτρες (κι όμως δεν πρέπει να είμαστε επιθετικοί ούτε στους ειδωλολάτρες - ούτε αυτοί έχουν δει την αλήθεια!). Είναι αλήθεια ότι πολλοί από τους μη Ορθόδοξους ύμνους περιέχουν ένα δίδαγμα ή τουλάχιστον μια λεπτομέρεια που είναι λανθασμένα - ειδικά η ιδέα πως όταν κάποιος "σώζεται", δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα άλλο, γιατί τα κάνει όλα ο Χριστός. Αυτή η ιδέα εμποδίζει τοτς ανθρώπους να γνωρίσουν την αλήθεια της Ορθοδοξίας, η οποία δίνει έμφαση στον αγώνα του καθενός για τη σωτηρία του, ακόμα κι αν ο Χριστός μας την έχει δώσει, όπς λέγει ο Απόστολος Παύλος: "Εργαστείτε για τη σωτηρία σας με φόβο και αγωνία" [Φιλιπ. 2:12]. Αλλά σχεδόν όλα τα θρησκευτικά κάλαντα των Χριστουγέννων είναι σωστά και τραγουδιούνται από ορθόδοξους Χριστιανούς της Αμερικής (κάποια από αυτά στα αυστηρότερα μοναστήρια!).

Η λέξη "αιρετικός" (όπως αναφέρουμε στο άρθρο μας στον Αδελφό Dimitry Dudko) χρησιμοποιείται όντως υπερβολικά συχνά σήμερα. Έχει μια συγκεκριμένη σημασία και λειτουργία, να διαχωρίσει νέες διδασκαλίες από τις Ορθόδοξες, αλλά λίγοι από τους μη Ορθόδοξους Χριστιανούς σήμερα είναι ενσυνείδητα "αιρετικοί" και πραγματικά δεν τους κάνει καθόλου καλό να τους αποκαλούν έτσι.

Τέλος, νομίζω πως η άποψη του Αδελφού Dimitry Dudko είναι η σωστή: Πρέπει να βλέπουμε τους μη Ορθόδοξους σαν ανθρώπους στους οποίους δεν έχει ακόμα αποκαλυφθεί η Ορθοδοξία, σαν ανθρώπους που είναι επίδοξοι Ορθόδοξοι (μακάρι εμείς οι ίδιοι να δίναμε ένα καλύτερο παράδειγμα!). Δεν υπάρχει λόγος να μην τους αποκαλούμε Χριστιανούς και να έχουμε καλές σχέσεις με αυτούς, να αναγνωρίζουμε πως έχουμε τουλάχιστον την πίστη μας στο Χριστό κοινή και ζούμε εν ειρήνη ειδικά με τις οικογένειές μας. Η συμπεριφορά του Αγίου Ιννοκεντίου στους Ρωμαιοκαθολικούς της Καλιφόρνιας είναι ένα καλό παράδειγμα για εμάς. Μια σκληρή, πολεμική συμπεριφορά είναι απαραίτητη μόνο όταν οι μη Ορθόδοξοι προσπθούν να πάρουν το ποίμνιό μας ή να αλλάξουν τη διδασκαλία μας...

Όσων αφορά τις προκαταλήψεις - αυτές ανήκουν στους ανθρώπους, όχι στην Εκκλησία. Η Ορθοδοξία δεν απαιτεί από κανέναν να δεχτεί προκαταλήψεις ή απόψεις σχετικά με άλλες φυλές, έθνη κτλ.




"Ποιμενική Οδήγηση", κεφάλαιο 84 του Πατρός Σεραφείμ Ρόουζ: Η Ζωή και το Έργο του