O Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, και η εποχή μας.

[dionysisgr]

Μας αξιωσε ο Χριστος μας,
και εχθες να εορτασουμε, με τιμη και δοξα, και μεγαλοπροεπεια,
οπως αρμοζει στην Ορθοδοξια, των μυριων αγιων, γνωστων και αφανων,
τον μεγαλο πατερα της Εκκλησιας μας,
τον ενθεο ασκητη, τον εν υπακοη και πτωχεια ζωντα, αγιορειτη μοναχο,
τον Επισκοπο, και πνευματικο απλανη οδηγο, χιλιαδων ανθρωπων,
τον αξιο χειραγωγο εις Χριστον,
τον Αγιο Γρηγοριο τον Παλαμα,
τον μεγα θεολογο και θαυματουργο, και Αρχιεπισκοπο Θεσσαλονικης.

Υπαρχει αμετρητο θεολογικο-επιστημονικο υλικο προς μελετη,
περι του ανδρος, για οποιον θελει να τον μελετησει.

Ομως εδω, ειναι ισως πιο ωφελιμο για εμας,
να κανουμε και μια διαφορετικη, πιο "καθημερινη",
πιο "ανθρωπινη" αναγνωση του μεγαλου αυτου ανθρωπου του Θεου.

Οι Αγιοι, ακομα και οταν αναγνωριζονται ως τετοιοι, μετα το περας του βιου τους,
και κοσμουν πλεον το νοητο στερεωμα, της θριαμβευουσας Εκκλησιας, εις τον αιωνα,
δεν παυουν, να αποτελουνται απο το ιδιο υλικο-πνευματικο, φυραμα, την ιδια ουσια,
το συναμφοτερο, της ψυχης και του σωματος, οπως ολοι μας.

Σε οτι αφορα την ζωη τους, σε ετουτο τον κοσμο, δεν διαφερουν σε τιποτα, απο εμας.

Ειναι ανθρωποι, με αγωνιες, με πονο, με κοπους και στερησεις, με φοβους και αμφιβολιες.
Με ασθενειες, με ατελειες, με βαρη, με γηρας, με αναγκες υλικες, και συναισθηματα.

Δεν ειναι καποια, υπερβατικα, αϋλα, αναισθητα υπερ-οντα.. Οχι!

Πονουν και συμπονουν, στενοχωρουνται και πληγωνονται, αγανακτουν και μακροθυμουν,
αγαπουν και περιθαλπουν, αλλα και ελεγχουν και επιτιμουν εκει που πρεπει.

Ο Αγιος Γρηγοριος ο Παλαμας, εζησε και "παλεψε" με Θεο και ανθρωπους,
σε μια εποχη, πολυ ομοια με την δικη μας.

Ο 14ος αιωνας, ηταν σημειο καμπης, και φανερωση ενος κοσμου, που αλλαζε, με ταχυ ρυθμο.

Φοβερη ανασφαλεια, εμφυλιες συγκρουσεις, μεγαλες στερησεις, προδοσιες,
ατερμονες ιντριγκες, εξοριες και φυλακισεις, ανοσιο παθος για εξουσια και ελεγχο,
επαναστασεις των καθε λογης αδικημενων, και μη, δικαια η και καθοδηγουμενα,
ανεπιγνωστος ζηλωτισμος και καταστασεις που εφταναν στα ακρα,
εντονες θεολογικες και κοινωνικες αντιπαραθεσεις, πεισμα και αδιαλλαξια.

Αναμεσα στα δυο ακρα εζησε ο Αγιος μας.

Απο την μια, η Δυση, να εχει ωριμασει πια στην αιρεση της εδω και 4 περιπου αιωνες,
να εχει πλεον περιπεσει και καταβυθιστει στον σχολαστικισμο και τον ορθο-λογο, στην νοησιαρχια,
στην βαθμιαια αντικατασταση της εκκλησιαστικης διακονιας, απο την εκκλησιαστικη ισχυρη και αναλγητη εξουσια,
με την ισχυ της ολοενα να αυξανεται,
αρχιζει να πιεζει αφορητα την Ορθοδοξη Ανατολη για υποταγη,
στην λαμπρη "νεα εποχη", της ηγεμονιας της.

Απο την αλλη οι Ισλαμιστες, εξ ανατολιας Τουρκοι, να απειλουν με ολοκαυτωμα,
τοσο κρατικο, οσο και πολιτισμικο και θεολογικο,
το παλαι ποτε ενδοξο Ρωμαϊκο (Βυζαντινο) Κρατος,
που απο αχανης αυτοκρατορια ειχε καταπεσει πλεον,
σε ενα τοπικο, και σε κλιμακουμενο μαρασμο κρατιδιο.

Και μεσα σε ολα αυτα, ο Αγιος Γρηγοριος. Ανθρωπος ων, με οτι συνεπαγεται αυτο.

Ανθρωπος, με ριζα ομως βαθια, και ισχυρες οικογενειακες καταβολες στην ευλαβεια και την αγιοτητα βιου,
κλονιστηκε επανειλλημμενα απο τις καταστασεις αλλα βγηκε μεσα απο αυτες αλωβητος.

Απο την πνευματικη ησυχια και την ιερη ερημια, αναμεσα στα φοβερα διαδραματιζομενα γεγονοτα, σε ευθυνες και πρεπει,
που πολλες φορες υπερβαινουν και λυγιζουν τον ατελη και αδυναμο ανθρωπο.

Προδοθηκε, λοιδωρηθηκε, συκοφαντηθηκε, πεινασε, στερηθηκε, φυλακισθηκε, αυτο-εξορισθηκε,
βρεθηκε αναμεσα σε φοβερα δυσκολες καταστασεις,
και επρεπε να τηρησει λεπτοτατες ισορροπιες, αναμεσα σε Εκκλησια και Πολιτεια,
σε εχθρους και φιλους, σε υπερασπιστες και συκοφαντες,
αναμεσα στην λογιοτητα και την βαθια αγνοια,
στην εμπαθεια, τα ακρα, και τον φανατισμο,
και ενωπιον παντων, να σταθει ορθιος και να διακυρηξει πραως και αληθως,
την αβυσσαλεα, την χαωδη, διαφορα,
αναμεσα στην ασκητικη Ορθοδοξια και την καθε λογης, λογικο-κρατικη αιρεση, και διαστροφη της.

Και τα καταφερε, σημειωνοντας περιλαμπρη νικη, του ορθοδοξου πνευματος
και διεφυλαξε την ορθη πορεια του ανθρωπου, την σωτηρια και λυτρωτικη,
του ολου ανθρωπου, που οφειλει να συν-κινειται με ολο του το Ειναι,
ψυχο-σωματικα προς τον Θεον, σε μια σχεση μεν Ενεργειας του Θεου, αλλα και συνεργειας δικης του.

Απεδειξε, οτι οταν ο ανθρωπος, ειναι προσηλωμενος στον Χριστο και στην πιστη του σε Αυτον,
δεν μπορει καμμια κατασταση και κοινωνικο-ιστορικη συγκυρια να τον λυγισει.

Απεδειξε οτι ακομα και εαν κλινουν ο ουρανος και η γη,
σε μια φοβερη συγκρουση, ο ανθρωπος του Θεου δεν διασαλευεται και δεν χανεται,
αλλα σωζεται στο λειτουργικο παρον και θεωνεται στο θεοφανερωτο μελλον.

Απεδειξε περιτρανα οτι οταν ο ανθρωπος, αφηνεται ολοθυμα, στα Χερια του Θεου,
να οδηγηθει απο την αλανθαστη Προνοια Του, και την Αγαπη Του,
σε πληρη αντιθεση με την λογικη αυτου του α-λογου κοσμου,
οχι μονο δεν λαμβανει μια "μοιρολατρικη" σταση απεναντι στα του βιου πραγματα,
αλλα γινεται και συγκυβερνητης του Θεου στα πραγματα και στην πορεια του κοσμου.

Με την ολοκληρωτικη του αυτο-παραθεση, εν Χριστω, τω Θεω,
κατα την αντιστοιχη λειτουργικη προτροπη,
ο Αγιος Γρηγοριος ο Παλαμας, και δια μεσου της αεναης προσευχης του,
και της ισχυρας του πιστεως,
ηξερε και πληροφορουνταν, ποτε να μιλα και ποτε να σιωπα.

Ποτε να φευγει, να ησυχαζει, να καταπαυει,
και ποτε να μενει σταθερος, και εδραιος, κατενωπιον ολων,
και να νουθετει, να ελεγχει, να οδηγει, να φωτιζει.

Οσο και εαν στοβιλιζονταν οι θυελλες και τα στοιχεια του κοσμου,
τα δαιμονικα πασης φυσεως αερικα γυρω του,
οι πειρασμοι και οι επιβουλες, οι παγιδες και οι δολιες τακτικες,
εκεινος ειχε την Ειρηνη του Θεου εντος του.

Αυτην που χαριζει μονον η ολοψυχη εμπιστοσυνη, η εμπονη πιστη,
το ειλικρινεις ολοθυμο αφεμα, στον Παντοκρατορα Κυριο.

Ουτε η πεινα, ουτε η μονωση, ουτε οι στερησεις, ουτε οι ισχυροι εχθροι,
και οι συκοφαντιες, οι διαστροφη των λογων του, και η ηθικη του εξοντωση,
οι φυλακισεις, και οι εξοριες, μπορεσαν να τον καταβαλλουν.

Απο το Αγιον Ορος, την Βεροια, στην Θεσσαλονικη και την Κωνσταντινουπολη, παλι και παλι,
σε μερη απομερα γυρω απο αυτην, και στην αιχμαλωσια υπο των Τουρκων ακομη,
ο Αγιος Γρηγοριος, δεν λυγισε, δεν εφτασε να γογγυσει, και να καταβληθει, να πει γιατι;

Γιατι σε εμενα; Γιατι Θεε μου, να σηκωσω εγω τετοια βαρη;
Οπως φτανουν να πουν οι πολλοι, σε ολες τις εποχες;

Τι ειναι αυτο που διαφοροποιει τον ανθρωπο, και τον κανει να μοιαζει με ασαλευτο βραχο,
που οσο και να τον χτυπουν τα κυματα του βιου,
αυτος παραμενει, κραταιος στην θεση του,
και τα σπαζει το ενα μετα το αλλο,
αναμενοντας την σιγουρη νηνεμια, μετα τις θυελλες;

Τι ειναι αυτο που ατσαλωνει την θεληση, την καρδια και την ψυχη,
απεναντι στην ανθρωπινη κακια,
την μικροτητα, την δολιοτητα και την ψευτια;

Ποια ειναι η μυστικη μαγια, που ζυμωνει αθορυβα, τον Ανθρωπο,
τον μετασκευαζει και τον καθιστα μια Ζωντανη Ευχαριστια, ενα αντιδωρημα προς τον Θεον,
απεναντι σε καθε λογης φρικτη κατασταση και περισταση της ζωης του;

Ποιο ειναι το μυστικο;

Η πιστη, η υπομονη, η εσωτερικη ησυχια και αυτοκυριαρχια, η ελπιδα;

Eιναι και αυτα, αλλα ειναι και κατι αλλο που ενισχυει ολα αυτα, και τα κανει να αντεχουν.

O Aγιος, Γρηγοριος ο Παλαμας, θα μας το δειξει και αποδειξει με τον πιο περιτρανο τροπο.

Θα μας το αφησει ως ιερη παρακαταθηκη, τεκμηριωμενη θεολογικα και βιωματικα, εμπειρικα.

Ειναι η θεοπαραδοτη Καρδιακη και Νοερα Προσευχη.

Ειναι η συνεχης επικληση του Ονοματος του Κυριου ημων Ιησου Χριστου,
να ερθει ως Πατερας, Παρηγορια, Στηριγμα, Παραμυθια, Φιλος αλλα και Αδελφος,
Ομοουσιος κατα την ανθρωπινη φυση μας, και ομοιοπαθης, στα αδιαβλητα παθη μας,
ως Αυτος που επαθε, επασχε, υπεφερε αδικα, οσα δικαια επρεπε να υποφερουμε εμεις,
ως αξιοχρεα των αμαρτιων μας.

Χωρις τον Χριστο και το Ονομα Του, την Χαρη Του και την Δυναμι Του,
οχι μονο, ο Αγιος Γρηγοριος ο Παλαμας, αλλα και κανεις απο οσους εζησε και θα ζησει,
σε αυτην πολυπαθη γη της μετανοιας μας,
που αλλαζουν οι εποχες ταχα μου, και ολα τα ιδια μενουν, και χειροτερα γινονται,
δεν θα ειχε φτασει να ειναι οχι μονο Αγιος, αλλα και απλως να παραμεινει το αυτονοητο: Ανθρωπος.

Και εαν κατι μενει, περα απο την δυσθεορατη και ακραιφνη θεολογικη του γνωση,
που την κατειχε εμπειρικα και βιωματικα στο αιμα του, και στο πετσι του,
μεσα απο την ασκηση και την μοναχικη του πορεια, σε σπηλαια, αλλα και σε παλατια,
γιατι ηταν τοσο ακεραιος που δεν τον επηρεαζε το περιβαλλον,
αφου διατηρουσε την ιερη του "ησυχια" παντου, και παντα, σε καθε τοπο και περισταση,
αυτο το κατι ειναι το απολυτο οπλο για καθε Χριστιανο :

"Κυριε Ιησου Χριστε, Υιε του Θεου, Ελεησον με τον Αμαρτωλο!"

Aυτο εχουμε να αντιπαραταξουμε, εμεις, απεναντι στον καταρρεοντα κοσμο γυρω μας.

Απεναντι σε αυτο το πρωτογνωρο "κακο", που ερχεται αδιορατα,
μεσα στην συγχυση, κεκαλυμμενο, και κλιμακουμενο,
και υπο του πονηρου βοηθουμενο,
ωστε να μας αφανισει τοσο σωματικα,
(εαν ειναι το θελημα του Θεου βεβαια),
οσο και πνευματικα,
εαν ειναι το δικο μας αστοχο θελημα, και η κακη μας θεση,
απεναντι στον Θεο, και στα πραγματα τετοια,
και θα ειναι ο πνευματικος αφανισμος, απειρως χειροτερος,
και μακραν, οδυνηροτερος του πρωτου..

Πολλοι σκεπτομενοι με την λογικη του παρερχομενου κοσμου τουτου, θα πουν:
Καλα, με τη νοερα.. προσευχη, θα τα λυσετε ολα, αυτα που τρεχουν γυρω μας καθε μερα, και μας απειλουν;

Δεν θα απαντησουμε εμεις.

Δεν ειναι αναγκη να πεισουμε κανεναν,
παρα μονο τον εαυτο μας.

Οι στιγμες οπως καθε εποχη, ειναι κρισιμες, και η σωτηρια μας,
κερδιζεται και χανεται καθε στιγμη που περνα.

Οτι χρειαζεται αυτους τους καιρους, ειναι η καρδιακη μνημη και η αεναη ενασχοληση μας,
οσο ειναι περισσοτερο δυνατο, και εφικτο, αρκει να το προσπαθουμε με αληθεια και ενταση,
οπου εκληθη να ζει και να διακονει ο καθενας μας, οπου γης,
του Θειου και Παναγιου Σωτηριου και Λυτρωτικου Ονοματος του Κυριου μας.

Τελος..

Θα τους απαντησει και ο ιδιος ο Αγιος Γρηγοριος ο Παλαμας,
ως προτυπο ζωης, πιστεως, υπομονης και προσφορας, στον ανθρωπο,
οπως απαντα 7 αιωνες τωρα, στους ευλαβεις προσκυνητες και μελετητες του,
αλλα και τους εμπαθεις και αμαθεις αμφισβητιες και κριτες του,
με την Δοξα και την Αγιοτητα του.

Αγιε Γρηγοριε Παλαμα, αιωνιε και ενδοξε Κυρηκα της Χαριτος,
και του Ακτιστου Φωτος,
αει πρεσβευε Χριστω τω Θεω, που τοσο εδοξασες
αλλα και αντιδοξασθηκες δικαιως, υπ'Αυτου,
του Φιλανθρωπου και Πολυελεου Θεου,
και εις την Κυριαν Θεοτοκον και Μητερα ολων ημων,
που τοσο αγαπησες, και τιμησες,
και που σου εφωτισε το σκοτος απαξ,
ωστε και εσυ να φωτισεις ολον τον κοσμο επειτα,
υπερ απαντων ημων των ταπεινων και αχρειων δουλων,
των διαγοντων εν μετανοια, περιλειπομενων,
και ως τετοιους δηλαδη μετανοουντες, αλλα και ευχαριστουντες,
ειθε και παραλαμβανομενων, υπο του Δεσποτου των Απαντων.