Γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής

[spetzouras]

Καλημέρα αδελφοί μου και ο Θεός μαζί μας!!

Λίγα λόγια για αυτή τη μεγάλη μορφή του Αγίου Όρους παραθέτω παρακάτω.

Κοίμησης

Τά περί της κοιμήσεως του τά περιγράφει πολύ γλαφυρά ό Γέροντας μου Έφραίμ εις τό βιβλίον «Προθύμως 'Ανάβαινε», τό όποιον είναι έκδοσις της Ιεράς Μονής Φιλόθεου:

«Ή αγάπη του προς τήν Παναγίαν μας είναι ανωτέρα πάσης περιγραφής. Μόνον πού ανέφερε τό όνομα της τά μάτια του έτρεχαν. Τήν παρακαλοΰσε από καιρόν, νά τόν πάρη, νά ξεκουρασθή.
Καί τόν είσήκουσεν ή Παντάνασσα. Τόν έπληροφόρησε ενα μήνα πριν διά τήν άναχώρησίν του. Μέ έκάλεσε τότε ό Γέροντας καί μοΰ υπέδειξε τι νά έτοιμάσωμε.
'Επεριμέναμε. Τήν παραμονήν της κοιμήσεως του -14 Αυγούστου 1959- έπέρασε νά τόν Ίδή ό κ. Σχοινάς από τόν Βόλον ήσαν γνώριμοι πολύ.

-Τί κάμετε, τοΰ λέγει, πώς έχει ή υγεία σας;
-Αΰριον, Σωτήρη, αναχωρώ διά τήν αίωνίαν πατρίδα. Όταν ακούσης τίς καμπάνες, νά ένθυμηθής τόν λόγον μου.

Τό βράδυ είς τήν άγρυπνίαν της Κοιμήσεως της Παναγίας μας ό Γέροντας συνέψαλλε όσον ήδύνατο μέ τους πατέρας. Είς τήν Θείαν Λειτουργιαν τήν ώραν πού έκοινώνησε τά Άχραντα Μυστήρια είπε' «έφόδιον ζωής αΙωνίου».

Ξημέρωσε 15η Αυγούστου. Ό Γέροντας κάθεται στην μαρτυρική του πολυθρόνα στην αυλή τοΰ ησυχαστηρίου μας. Περιμένει τήν ώραν καί τήν στιγμήν.
Είναι σίγουρος διά τήν πληροφορίαν πού τοΰ είχε δώσει ή Παναγία μας, αλλά βλέποντας τήν ώραν νά περνά καί τόν ήλιον νά άνεβαίνη τοΰ έρχεται κάτι ωσάν στενοχώρια, ωσάν αγωνία διά τήν βραδύτητα.
Eivαι ή τελευταία επίσκεψις τοΰ πονηροΰ.

Μέ φωνάζει καί μοΰ λέγει: «Παιδί μου, γιατί άργεΐ ό Θεός νά μέ πάρη; Ό ήλιος ανεβαίνει καί εγώ ακόμη είμαι εδώ!». Βλέποντας εγώ τόν Γέροντα μου νά λυπήται καί σχεδόν νά άδημονή τοΰ λέγω μέ θάρρος: «Γέροντα μη στενοχωρήστε, τώρα έμεΐς θά κάνωμε "ευχή" καί θά φύγετε».

Έσταμάτησαν τά δάκρυα του. Οί πατέρες, ό καθένας τό κομποσχοίνι του καί έντονον τήν εϋχήν. Δέν έπέρασε ενα τέταρτο καί μοΰ λέγει: «Κάλεσε τους πατέρες νά βάλουν μετάνοιαν, διότι φεύγω». Έβάλαμε τήν τελευταίαν μετάνοιαν.
"Επειτα από λίγο έσήκωσε τά μάτια του υψηλά καί έβλεπε επιμόνως έπί δύο λεπτά περίπου. Κατόπιν γυρίζει καί πλήρης νηφαλιότητος καί ανέκφραστου
ψυχικού θάμβους μας λέγει:

«Όλα έτελείωσαν, φεύγω, αναχωρώ, ευλογείτε!»

Καί μέ τίς τελευταίες λέξεις έγειρε τό κεφάλι του δεξιά, άνοιγόκλεισε δύο - τρεΐς φορές ήρεμα τό στόμα καί τά μάτια, καί αυτό ήταν. Παρέδωκε τήν ψυχήν του είς χείρας Εκείνου, τόν όποιον έπόθησε καί έδούλευσεν εκ νεότητος.

Θάνατος όντως όσιακός. Είς ημάς έσκόρπισε άναστάσιμον αϊσθησιν. Έμπροστά μας είχαμε νεκρόν καί ήρμοζε πένθος, όμως μέσα μας έζούσαμε άνάστασιν. Και τούτο τό αίσθημα δεν έλειψε πλέον" μέ αυτό συνοδεύεται
έκτοτε ή ένθύμησις τοΰ αειμνήστου άγιου Γέροντος!

[spetzouras]

Εις τίς επιστολές του παρουσιάζεται ή ασκητική του διαγωγή, εκφράζεται όλη ή μοναχική του εμπειρία καί αποδεικνύεται ότι ή ζωή του δέν απέχει πολύ από τους άσκητάς τής ερήμου τών πρώτων αιώνων. Οι συμπλοκές
του μέ τους δαίμονας ενθυμίζουν τους αγώνας τοΰ Μεγάλου 'Αντωνίου καί τών μεγάλων ασκητών της ερήμου.

Έπάλαισε μέ τά δαιμόνια εις την πρώτην γραμμή.
Ποίος μπορεί νά παραμείνη ασυγκίνητος, όταν άκούη αυτό τό άσκητικόν πολεμικόν διάγγελμα:

«"Εκτοτε ήρχισαν οί άγριοι πόλεμοι, όπου δεν μέ άφηναν ήμεραν και νύκτα. Άγριοι πόλεμοι! Μήτε ώραν νά ησυχάσω. 'Επίσης και εγώ είχον μανίαν εις αυτούς. "Εξ ώρας καθήμενος εις τήν προσευχήν δεν έσυγχώρουν νά βγή από τήν καρδίαν. Από τό σώμα μον ό ίδρωτας έτρεχεν
ωσάν βρύσι. Ξύλον αλύπητα. Πόνος καί δάκρυα. Νηστεία άκρα καί ολονύκτιος αγρυπνία».

Θέλετε νά παρακολουθήσετε καί τήν πολεμικήν
συμπλοκήν μετά των δαιμόνων;
Ας άκούσωμεν τήν καταπληκτικήν αυτήν σύγκρουσιν όπως τήν διηγείται ό 'ίδιος:
«Λοιπόν μίαν νύκτα, καθώς ηύχόμην, ήλθον πάλιν εις θεωρίαν καί ήρπάγη ό νους μον εις ενα κάμπον' καί ήσαν κατά τάξιν -κατά σειράν- μοναχοί
συνταγμένοι προς μάχην. Καί ένας στρατηγός ήλθε πλησίον μον καί μου λέγει: Θέλεις, μου λέγει, νά είσέλθης νά πολεμήσης εις τήν πρώτην γραμμήν; Καί εγώ τόν απάντησα ότι σφόδρα έπιθυμώ νά μονομαχήσω
μέ τους άντίκρυ αίθίοπας, όπου ήσαν κατέναντι ώρυόμενοι καί πϋρ πνέοντες ωσάν άγριοι σκύλοι, οπου μόνον ή θεωρία τους σου έπροξένει τόν φόβον. 'Αλλ'εις έμενα δέν ήταν φόβος' διότι είχον τόσην μανίαν,
όπου μέ τά δόντια μου νά τους σχίσω.
Είναι δέ αληθές ότι καί ώς κοσμικός ήμονν τοιαύτης ανδρείας ψυχής. Τότε λοιπόν μέ χωρίζει ό στρατηγός από τάς γραμμάς, Οπου ήταν ή πληθύς των πατέρων.
Καί άφον διήλθομεν τρεις ή τέσαρας γραμμάς συνταγματικώς μέ εφερεν εις τήν πρώτην γραμμήν, όπου ήσαν ένας ή δύο ακόμη κατά πρόσωπον των αγρίων δαιμόνων. Αυτοί ήσαν έτοιμοι νά ορμήσουν καί εγώ επνεον πϋρ καί μανίαν κατεναντίον τους. Καί μέ άφησε εκεΐ αφού είπε: "Όποιος επιθυμεί νά πολεμήση ανδρείως μέ αυτούς, εγώ δέν τόν εμποδίζω, άλλα βοηθώ.

Αυτός εΐναι ό Γέρων 'Ιωσήφ' ό γενναίος στρατιώτης τοΰ Χρίστου, ό όποιος μέ τήν βοήθειαν τοϋ Χρίστου πολεμεΐ εις τήν πρώτην γραμμήν καί αποδιώκει τάς φάλαγγας των δαιμόνων. Αυτός, όπως βεβακονη ό ίδιος, είσήλθεν εις όλα τά καταφύγια τοΰ διαβόλου καί κατετροπωσε αυτόν:

«Καγώ δέ έπ' αληθείας σας λέγω Οτι είσήλθον εις Ολα τά καταφύγια τοϋ έχθροϋ καί σκληρώς μονομαχήσας έξήλθον διά της χάριτος».

[spetzouras]

Από τόν πολύ πόθον δπου είχε διά τήν έρημικήν ζωήν των παλαιών ασκητών, ή Παναγία μας δεν τόν άφησεν άπαρηγόρητον, αλλά τοΰ έδωσε τό χάρισμα της νοεράς προσευχής, όταν ακόμη ήταν δόκιμος μοναχός:

«Καί μίαν ήμέραν με έτυχαν πολλοί πειρασμοί. Καί όλην αυτήν τήν ήμέραν έφώναζα μέ μεγαλύτερον πόνον. Καί πλέον τό βράδυ, δύοντος τον ήλιου, κατέπανσα' νηστικός, παϊλτισμένος από τά δάκρνα.
Έκοίταζα τήν Έκκλησίαν, τήν Μεταμόρφωσιν εις τήν Κορυφήν καί παρεκάλουν τόν Κύριον μαραμένος και πληγωμένος.
Καί από εκείθεν μον έφάνη ότι ήλθεν μία βιαία πνοή. Καί έγέμισεν ή ψυχή μον άρρητον ενωδίαν. Καί ευθυς ήρχισεν ή καρδία μου ωσάν ώρολόγιον νά λέγη τήν εϋχήν νοερώς.
Ήγέρθην λοιπόν πλήρης χάριτος καί άπειρον χαράς καί έμβήκα εις τό σπήλαιον. Καί κύψας τήν σιαγόνα μου εις τό στήθος ήρχισα νοερώς
νά λέγω τήν εΰχήν.
"Εκτοτε δέν έπανσεν νοερώς μέσα μου νά λέγεται ή ευχή».

'Αλλά ας άκούσωμεν καί τόν Γέροντα Έφραίμ πώς προτρέπει και παρακινεί τά πνευματικά του παιδιά νά λέγουν τήν εϋχήν:
«Παιδιά μον, παρακαλώ διά τήν άγάπην τον Θεον, μή σταματάτε τήν εϋχήν τοΰ Χριστον μας, ουδέ έπ' ελάχιστον. Τά χείλη σας συνεχώς νά μουρμουρίζουν τήν ευχήν του Ίησου, τόν καταλύτην τοΰ διαβόλου καί πάσης μηχανορραφίας αυτου. Φωνάζετε άδιακόπως εις βοήθειαν σας τόν Χριστόν μας, καί αυτός πάραυτα σπεύδει όλοκαρδίως νά μάς βοηθήση.

"Οπως τό πυρακτωμένο σίδηρο γίνεται απλησίαστο, έτσι γίνεται καί ή ψυχή του έχοντος τήν ενχήν του Χριστού. Οί δαίμονες δέν τήν πλησιάζουν. Πώς νά τήν έγγίσουν; Έάν τήν έγγίσουν θά καοΰν από τό θείκόν πυρ πού περικλείει μέσα τό θείον όνομα.
Βιάζεσθε εις τήν εύχήν τοΰ Ίησον μας. Αυτή θά γίνη τά πάντα. Τροφή καί πόμα και ένδυμα καί φως καί παρηγοριά καί ζωή πνευματική. Τά πάντα γίνεται εις τόν κατέχοντα αυτήν. Χωρίς αυτήν τό κενόν της ψυχής δέν ικανοποιείται».

[spetzouras]

Ό Γέρων Ιωσήφ ό Σπηλαιώτης μας συμβουλεύει μέ τά ακόλουθα λόγια διά τήν χρήσιν της ευχής:

«Ή ευχή έτσι πρέπει νά λέγεται μέ τόν ένδιάθετον λόγον. 'Αλλ' επειδή εις τήν αρχήν δέν τήν έχει συνηθίσει ό νους τήν ξεχνά. Αι αυτό τήν λέγεις, πότε μέ τό στόμα καί πότε με τόν νουν. Καί αυτό γίνεται μέχρις ότου τήν χόρταση ό νους καί γίνη ενέργεια.

'Ενέργεια λέγεται εκείνο όπου, όταν λέγης τήν εύχήν, αισθάνεσαι μέσα σου -χαρά καί άγαλλίασι- καί θέλεις διαρκώς νά τήν λέγης. Λοιπόν, Οταν παραλαβή τήν εύχήν ό νους καί γίνη αυτή όπως σοΰ γράφω ή χαρά, τότε θά λέγεται μέσα σου αδιαλείπτως, χωρίς τήν δικήν σου βίαν. Αυτό λέγεται αισθησις - ενέργεια, επειδή ή χάρις ενεργεί χωρίς τήν θέλησιν τον άνθρωπου.
Τρώγει, περιπατεί, κοιμάται, έξυπνα και μέσα
φωνάζει τήν εύχήν. Καί έχει είρήνην καί χαράν».

[spetzouras]

Και χωρίς να θέλω να σας κουράσω, θα ανάφέρω κάποια περιστατικά που άκουσα ο ίδιος από πατέρες στο Άγιο Όρος.

Για τους αγώνες του Γέροντος Ιωσήφ με τους δαίμονες άκουσα από πολλούς πατέρες.
Όλοι έλεγαν ότι ο Γέροντας έτρωγε κυριολεκτικά πολύ ξύλο!
Ήταν όμως σκληρός άνθρωπος και με τη βοήθεια του Θεού συνέχιζε τους αγώνες.

Κάποια φορά είχε κάποιο σαρκικό πειρασμό.
Για να τον αντιμετωπίσει, ξεκίνησε και έκανε νηστεία και προσευχή.
3-4 ημέρες δεν έτρωγε τίποτα και τις επόμενες 3-4 ημέρες προσευχόταν συνεχώς!!!
Και αυτό το πρόγραμμα το συνέχισε για ένα ολόκληρο χρόνο χωρίς σταματημό και μέχρι να απαλλαγεί από τον πειρασμό!!!

Το κελάκι του - σπηλιά για την ακρίβεια- όσοι έχετε πάει στη σκήτη της Αγίας Άννας θα το έχετε δει. Μέσα είχε ένα μικρό εικονοστάσι και μιά καρεκλίτσα.

Μου έκαναν εντύπωση οι κρίκοι που ήταν κρεμασμένοι στους τοίχους της σπηλιάς.
Μου είπαν λοιπόν οι πατέρες, ότι από εκεί κρεμόταν ο Γέροντας με αλυσίδες κάτω απ τις μασχάλες για να μπορεί να προσεύχεται όλη την ημέρα!
Επίσης, για τον ίδιο λόγο είχε και ένα ξύλο που στην κατάληξή του είχε ένα σχήμα Υ πάνω στο οποίο στηριζόταν για να μην τον πάρει ο ύπνος και πέσει κάτω ενώ προσευχόταν.

Μεγάλος αγωνιστής ήταν ο Γέροντας!!

Πήγαινε μαζί με το συνασκητή του Γέροντα Αρσένιο από την Αγία Άννα στις Καρυές με τα πόδια και μάλιστα από τα βουνά! Περπατούσε μέσα στα χιόνια ξυπόλυτος και δεν καταλάβαινε κρύο!
Έλεγαν ότι σταματούσαν τη νύχτα στα χιόνια, έσκαβαν από ένα λάκο και μέσα εκεί προσεύχονταν μέχρι το πρωί όπου και ξαναξεκινούσαν το δρόμο τους...

Κάποια φορά μάλιστα, Χειμώνας ήταν, ότι είχαν επιστρέψει οι Γέροντες από τις Καρυές και αφού πήγαν στο κελί τους, άκουσαν φωνές στη Σκήτη, ότι επισκεύθηκαν το προηγούμενο βράδι οι Άγιοι Ασκητές του Όρους, οι Ερημίτες...βγήκε λοιπόν και ο Γέροντας να δει και του δείχνουν τις πατημασιές στα χιόνια που είχε αφήσει αυτός και ο Γέροντας Αρσένιος όταν είχαν κατέβει από το βουνό!!

Θαυμαστός ο Κύριος εν τις Αγίοις αυτού!!!

Ας έχουμε την ευχή τους αδελφοί μου!

Θα σας παρακαλέσω αν έχετε και εσείς κάτι για τη ζωή του Γέροντα να το προσθέσετε, προς οικοδομή όλως μας.

[xenos]

Το βιβλίο με τις επιστολές του Γέροντα Ιωσήφ σε διάφορα πνευματικά του παιδιά (κληρικούς και λαϊκούς) έχει εκδοθεί από την ΙΜ Φιλοθέου με τίτλο "Έκφρασις μοναχικής εμπειρίας". Το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Ο Γέροντας παρόλο που δεν είχε τελειώσει το δημοτικό γράφει με τέτοιο μοναδικό τρόπο που συγκινεί και την πιο σκληρή καρδιά. Εκεί αναφέρει και περιστατικά από τη ζωή του. Εκεί βλέπεις επίσης ότι αυτός ο μέγας Άγιος ο οποίος ήταν τόσο σκληρός και άτεγκτος στην αμαρτία και στην εαυτό του (ο Γέροντας Σοφρώνιος έλεγε ότι σου έδινε την εντύπωση Στρατηγού!), είχε καρδιά που έλιωνε από αγάπη. Έχει μέσα εκρφάσεις και λέξεις που δεν τις συναντάς πουθενά μόνο στο ξεχείλισμα της καρδιάς του Γέροντα.

Επίσης πολλά περιστατικά από τη ζωή του αναφέρει στις ομιλίες του ο Γ. Εφραίμ Φιλοθεϊτης (ή μάλλον "Αριζονίτης") που ανεβάζει ο Χρίστος στον Παντοκράτορα.

Δυστυχώς γι'αυτόν τον μεγάλο Γέροντα Ιωσήφ άκουσα άσχημα λόγια από το στόμα γνωστού Μοναχού υβριστή του Αγίου Όρους.

[spetzouras]

Έτσι είναι αδελφέ μου...

Καλό είναι αυτό όμως...δείχνει ότι ο Γέροντας Ιωσήφ είναι όντως Άγιος και έχει προσφέρει πάρα πολλά...άλλωστε υπάρχουν πάρα πολλοί που το υποστηρίζουν αυτό,λαικοί και κληρικοί. Η προσφορά του στη μοναχική ζωή και στο Όρος είναι ανεκτίμητη.

Επίσης να αναφέρω και ένα περιστατικό με τον Γέροντα Εφραίμ τον "Αριζονίτη" όπως πολύ ωραία το θέτεις...

Όταν συνασκήτευε ο Γέροντας Εφραίμ με τον Γέροντα Ιωσήφ, ο τελευταίος πάντα πρόσεχε τον πρώτο περισσότερο. Μάλιστα επειδή ο π.Εφραίμ ήταν και ασθενικής φύσης, όταν κάποιες φορές αρρώστενε ο Γέροντας του έδινε να πιεί κατ εξαίρεση γάλα.

Όταν ο π.Εφραίμ του έλεγε ότι δεν θέλει και ότι ήθελε να συνεχίσει τη νηστεία, ο Γέροντας του έλεγε ότι πρέπει να προσέχει γιατί ο Θεός τον έχει προορίσει για μεγάλο έργο...

[YiaVi]

Παράκληση στον Όσιο Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή έχει γράψει ο υμνογράφος (και χημικός!) κ. Χαράλαμπος Μπούσιας. Έχει εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Αιθήρ.
Για μια προσευχητική επικοινωνία με τον μεγάλο αυτό Όσιο του 20ού αιώνα.
Τα λείψανά του φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου και με έχουν πληροφορήσει αξιόπιστα ότι ευωδιάζουν διαρκώς.
Η κάρα του φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου, στην Αριζόνα των ΗΠΑ. Είναι το πολυτιμότερο κειμήλιο του νεοσύστατου αυτού μοναστηριού.

[spetzouras]

Αυτά έλεγε και ό δικός μου ό καημένος ό Γέροντας. Ό Γέροντας είχε βέβαια πολλή φυλακή στο στόμα και ήταν αγιασμένος. Σάς τα είπα κι άλλη φορά. Μέσα στην συνοδεία ήμασταν άνθρωποι ζωντανοί και βλέπαμε και ακούγαμε. Μόλις πηγαίναμε να πούνε μια κουβέντα για κάτι έξω από την συνοδεία μας

-«Ξέρεις, Γέροντα εκείνο έγινε», ξύλο!

-Εδώ μέσα, έλεγε, δεν θα φέρετε κουβέντες έξω από την συνοδεία. Εδώ μέσα θα κοιτάξουμε τα δικά μας. Δεν έχετε καμία δουλειά να ασχολείστε με το τι κάνει ό κάθε πατέρας.

Ιδίως ό καημένος ό πατήρ Αρσένιος, που ήταν απλούστατος και αγιασμένος, έλεγε καμιά κουβεντούλα:

-Ξέρεις, Γέροντα, αυτός είναι αμελής, αργόσχολος.

Αμέσως του έβαζε κανόνα

-Αρσένιε, τον Αρσένιο κοίταξε και άσε εκείνον εκείνος ξέρει πώς θα σωθεί. Εσύ δεν ξέρεις πώς θα σωθείς, που ανοίγεις το στόμα σου και μιλάς.

Έτσι μας είχε ό Γέροντας, και δεν μιλούσε ό ευλογημένος ποτέ. Δεν τον άκουσα ποτέ να πει μια κουβέντα για τον άλφα ή βήτα μοναχό. Εμείς χίλια δυο λέμε, ων πρώτος εγώ. Εδώ τόσα ακούσαμε και είμεθα έτσι. Σκέψου να μην ακούσης κιόλας, τι θα λες.

Θέλω να πω ότι έτσι βίαζαν τον εαυτόν τους οί Άγιοι Πατέρες, και προχώρησαν και έφθασαν στον ουρανό. Και τώρα τα δαιμόνια φωνάζουν για τον Γέροντα Ιωσήφ, ότι γυρνάει στα μοναστήρια και βοηθάει. Και πράγματι μας βοηθάει ό πάππους τώρα που είναι εκεί επάνω. Ό πάππους νομίζετε ότι στέκεται; Εδώ δεν στεκόταν και θα σταθεί τώρα εκεί επάνω, που βλέπει τα πράγματα, ποιος είναι ό παράδεισος και ποια ή κόλαση, και βλέπει κι εμάς εδώ κάτω τι κάνουμε! Εδώ κυκλοφορεί ό πάππους και μας βοηθάει. Πόσες φορές μας έχει γλιτώσει από μεγάλα κακά κι εμείς δεν ξέρουμε από που έρχεται ή βοήθεια. Έχουμε τέτοιο μεσίτη στον ουρανό!

[NIKOSZ]

Ερ.: Γέροντα, πρέπει να προσευχώμαστε για όποιον μας ζήτα ή για τους αδελφούς της συνοδείας μας, πού λείπουν έξω στον κόσμο;

Απ.: Για τα μέλη της συνοδείας μας έχομε χρέος να προσευχόμαστε, διότι ανήκομε όλοι στο ίδιο σώμα. Όταν δε ευρίσκεται κανείς έξω από το περιβάλλο του, δεν ημπορεί να έχη την ίδια προσοχή και αίσθησι Χάριτος και κατάστασι πού έχει όταν είναι στην φωλιά του. Εις αυτές τις περιστάσεις, πού ευρίσκεται κάποιος έξω από την μάνδρα, δεν ξέρομε τι ημπορεί ο διάβολος να επινόηση εις βάρος του, διότι είμεθα άνθρωποι και ποιος έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του; Με μια στροφή του νου προς τον Χριστό μας, να επικαλήσθε την θεία βοήθεια, την θεία Χάρι για την επιτυχία του σκοπού για τον οποίο εξήλθε ο αδελφός· και με μια μικρή προσευχή, να γίνεται αφορμή να σκεπάζεται οποιοσδήποτε απουσιάζη από τη συνοδεία, διότι ευρίσκεται σε ανοικτό μέτωπο και δεν γνωρίζομε από πού θα δεχθή την κρούσι.

Για τους άλλους τώρα σύμφωνα με την Πατερική παράδοσι, οι νέοι, οι αρχάριοι, δεν ωφελούνται όταν εύχονται για άλλα πρόσωπα, διότι είναι και αυτή μια πρόφασι από τα δεξιά για να δημιουργή σκορπισμό.

Φυσικά όπως και άλλοτε σας ερμήνευσα, δεν φιλοδοξούμε να ευχόμεθα για τον καθένα, όχι διότι μισούμε τον πλησίο μας, μη γένοιτο, αλλά γνωρίζοντες ότι είμεθα αδύνατοι και δεν έχομε παρρησία είμεθα λίγο συνεσταλμένοι και ο Θεός βλέποντας το ταπεινό φρόνημα, ότι δηλαδή απέχομε γι' αυτό τον σκοπό, συμπληρώνει η αγαθότης Του την πρόθεσι της καρδίας και την πρόθεσι της αγάπης πού αισθανόμεθα απέναντι του καθενός.