"Αγιον Ορος" Χριστιανικό Ορθόδοξο Φόρουμ

Μέγας Βασίλειος: «Να μη θεωρείς τον εαυτό σου άξιο για επαίνους..»

ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ: ΕΝΑΣ ΑΓΙΑΣΜΕΝΟΣ ΣΤΑΡΕΤΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

Μεγάλη μερίδα του αγιολογίου της Εκκλησίας μας ανήκει στη ρωσική Ορθοδοξία, η οποία αποτέλεσε και αποτελεί μια ακένωτη πηγή ανάδειξης αγίων. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, ο μεγάλος ασκητής και στάρετς.
Γεννήθηκε στα 1759 στην πόλη Κουρκ και το βαπτιστικό του όνομα ήταν Πρόχορος. Οι φτωχοί αλλά ευσεβείς γονείς του του ενέπνευσαν την ευσέβεια. Έμεινε στον τόπο του ως τα δεκαεννιά του χρόνια και κατόπιν πήρε την απόφαση να γίνει μοναχός και αποσύρθηκε στη Μονή του Σάρωφ. Ενώ ακόμη ήταν δόκιμος αρρώστησε βαριά από υδρωπικία και θεραπεύτηκε θαυματουργικά από τη Θεοτόκο. Το 1786 εκάρη μοναχός και έλαβε το όνομα Σεραφείμ. Την ίδια χρονιά χειροτονήθηκε διάκονος και μετά από επτά χρόνια πρεσβύτερος. Η άσκηση, η προσευχή και η κάθαρση τον αξίωσαν να βλέπει την ώρα της Θείας Λειτουργίας θαυμαστά οράματα, να πετά στα ουράνια και να ακούει αγγελικές μελωδίες.
Ένα χρόνο μετά τη χειροτονία του ζήτησε από τον ηγούμενο της Μονής να αποσυρθεί σε ερημική περιοχή για να αφοσιωθεί στην ησυχία, την προσευχή και στη σιωπή. Εγκαταστάθηκε στο βάθος ενός πυκνού δάσους, ζώντας ως άγγελος για δεκαέξι χρόνια. Πάνω σε μια μεγάλη πέτρα προσευχόταν αδιάκοπα. Λέγεται πως πάνω σ’ αυτή πέρασε χίλιες νύχτες προσευχόμενος! Παράλληλα μελετούσε ακατάπαυτα την Αγία Γραφή, την οποία θεωρούσε ως την τροφή της ψυχής του. Είχε συνεχώς στο μυαλό του τη μορφή της Θεοτόκου, την οποία είχε ως προστάτη και συντροφιά του στην ερημία του δάσους. Η τροφή του αποτελούνταν από άγρια χόρτα και φρούτα του δάσους.
Τρεις φορές αντιμετώπισε επιθέσεις ληστών, οι οποίοι του άρπαζαν ό, τι είχε στην καλύβα του και τον τραυμάτιζαν βαριά. Όμως η Κυρία Θεοτόκος, η μόνιμη συντροφιά και προστασία του, τον προστάτευε από το θάνατο και τον θεράπευε θαυματουργικά. Φανερό δείγμα της αγιότητάς του ήταν η φιλία του με τα πουλιά και τα άγρια ζώα του δάσους. Μια πελώρια γκρίζα αρκούδα ερχόταν καθημερινά στην καλύβα του και φιλεύονταν από τα αγιασμένα χέρια του! Ο αγιασμένος ασκητής Σεραφείμ ζούσε την προπτωτική παραδείσια κατάσταση των πρωτοπλάστων!
Στα 1810 αποφάσισε να επιστρέψει στη Μονή του Σάρωφ, μένοντας έγκλειστος στο κελί του, ασκώντας την αρετή της σιωπής και της ησυχίας. Ατέλειωτες ώρες έμεινε εκστατικός, ζώντας ουράνιες πνευματικές εμπειρίες, για τις οποίες δε μιλούσε σε κανέναν από ταπείνωση. Απέφευγε να δέχεται κόσμο. Όμως αργότερα σε ηλικία 56 ετών άνοιξε το κελί του και άρχισε να δέχεται επισκέψεις. Ένοιωσε ώριμος πια να βοηθήσει πνευματικά τους συνάνθρωπους του. Η φήμη του ως φωτισμένου αγίου έφτασε μακριά και για τούτο πλήθος πονεμένων και ταλαιπωρημένων ανθρώπων έφταναν ως το κελί του για να πάρουν την ευλογία του, τις πνευματικές του νουθεσίες και να παρηγορηθούν. Όμως για δέκα ακόμη χρόνια δεν είχε βγει από το κελί του.
Στα 1825, ήδη 66 χρονών, είδε σε όραμα τη Θεοτόκο, η οποία του υπόδειξε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη διακονία των πιστών, να γίνει στάρετς, δηλαδή πνευματικός καθοδηγητής και δάσκαλος. Χιλιάδες διψασμένες ψυχές συνέρρεαν στο ταπεινό κελί του για να βρουν γαλήνη και σωτηρία. Όσοι δε μπορούσαν να πάνε αυτοπροσώπως επικοινωνούσαν με επιστολές.
Δεν απόπαιρνε κανέναν, ούτε τους μεγάλους αμαρτωλούς. Αλλά, ως έμπειρος πνευματικός ιατρός, εισχωρούσε στα βάθη των ψυχών και ξετρύπωνε τις ολέθριες αιτίες που τους βασάνιζαν. Τους μύρωνε με λάδι από το ακοίμητο κανδήλι της Παναγίας και τους ευλογούσε. Μια μυστική δύναμη τους διαπερνούσε και τους
μεταμόρφωνε σε ειρηνικούς και πράους ανθρώπους. Έφευγαν με την καρδιά τους γεμάτη από τη χάρη του Θεού, που σκορπούσε ο άγιος Σεραφείμ, ως πολύτιμο δοχείο
της. Επέστρεφαν στα σπίτια τους αλλαγμένοι και ζούσαν πλέον με μετάνοια και ελπίδα στο Θεό.
Είχε αξιωθεί από το Θεό να έχει προορατικό χάρισμα, μπορούσε να διαβάζει τα μυστικά των ψυχών των ανθρώπων και να τις θεραπεύει. Μιλούσε στους αναρίθμητους επισκέπτες του σαν να τους γνώριζε από παλιά και να ήξερε τα μυστικά τους! Απαντούσε σε επιστολές, που δεν τις είχε ανοίξει και διαβάσει! Ο Θεός τον αξίωσε να κάνει στο όνομά Του και θαύματα. Πλήθος αρρώστων βρήκαν τη γιατρειά τους, επισκεπτόμενοι τον άγιο.
Ο άγιος Σεραφείμ ήταν λουσμένος από το Άγιο Πνεύμα και εξέπεμπε τις άκτιστες ενέργειές Του. Στους επισκέπτες του συνήθιζε να λέει: «ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος». Δίδασκε πως η παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή μας εκδηλώνεται ως ειρήνη. Ζούσε επίσης οντολογικά το γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού. Μιλούσε γι’ αυτή και χαιρετούσε τους επισκέπτες του αποκλειστικά με το «Χριστός Ανέστη χαρά μου»! Κάθε φορά που κοινωνούσε έψαλλε τον κανόνα του Πάσχα: «Αναστάσεως ημέρα…»!
Στις 2 Ιανουαρίου του 1833 βρέθηκε νεκρός στο κελί του, γονατισμένος την ώρα που προσευχόταν και είχε τα μάτια του προσηλωμένα στην εικόνα της Θεοτόκου. Την προηγούμενη ημέρα είχε αποχαιρετήσει τους αδελφούς του και είχε κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων. Το 1903 έγινε η αγιοκατάταξή του και η μνήμη του ορίστηκε στις 2 Ιανουαρίου, την ημέρα της οσιακής κοίμησής του και στις 19 Ιουλίου, την ημέρα ανακομιδής του ιερού των λειψάνων, τα οποία επί κομουνισμού είχαν εξαφανιστεί. Όμως το 1990 βρέθηκαν και αποτελούν πηγή αγιασμού των Ορθοδόξων πιστών.
Ο άγιος Σεραφείμ ανήκει στους μεγάλους μυστικούς αγίους της Εκκλησίας μας, ο οποίος, με τον προσωπικό του αγώνα κατέστη δοχείο των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Ας έχουμε τις αέναες πρεσβείες του στο θρόνο της μεγαλοσύνης του Θεού, τις έχουμε απόλυτη ανάγκη!

ΠΗΓΗ: AKTINES

«Για να αλλάξει ο χρόνος, πρέπει να αλλάξουμε ζωή».
Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου

Λένε μερικοί ότι δεν μπορούμε σε λίγο χρόνο να εκριζώσουμε αμαρτωλές πολύχρονες συνήθειες, που μας έχουν γίνει δευτέρα φύση. Κι όμως για πράγματα που προστάζει ο Θεός είναι δυνατόν. Δώστε μου άνθρωπο, που περισσότερο ορκίζεται μάλλον παρά ομιλεί, δέκα μέρες. Θα τον αλλάξω οπωσδήποτε, εάν συνεργαστεί μαζί μου.
Δεν κομπάζω, απλώς το λέω, επειδή έχω το παράδειγμα της Νινευή.
Βάρβαροι, ανόητοι, χωρίς τη βοήθεια των προφητών οι Νινευΐτες. Κι όμως, μόλις άκουσαν τον Ιωνά να λέγει:
«Έτι τρεις ημέραι, και Νινευή καταστραφήσεται», (Ιωνά 3,4) αμέσως σε τρεις ημέρες άφησαν κάθε πονηρή συνήθεια. Δεν σταμάτησαν ένα πάθος τους, αλλά όλα μαζί. Και είχαν πολλά, ανήκουστα πάθη. Διότι λέγει· «Ανέβη η κραυγή της κακίας αυτής (της Νινευή) προς με». (Ιων. 1,2) Αυτό σημαίνει ότι έφθασε η κακία τους μέχρι των ουρανών.
Το ίδιο συνέβη και στα Σόδομα. «Κραυγή Σοδόμων και Γομόρρας πεπλήθυνται προς με, και αι αμαρτίαι αυτών μεγάλαι σφόδρα. Καταβάς ουν όψομαι, ει κατά την κραυγήν αυτών την ερχομένην προς με αυντελούνται, ει δε μη, ίνα γνω». (Γεν. 18,20-21)
Και όμως αυτοί που είχαν πέσει σε πολλά και ανήκουστα πάθη μέσα σε τρεις ημέρες απέβαλαν όλες τις αμαρτίες τους. «Και είδεν ο Θεός τα έργα αυτών, ότι απέστρεψαν από των οδών αυτών των πονηρών, και μετενόησεν ο Θεός επί τη κακία ή ελάλησε του ποιήσαι αυτοίς, και ουκ εποίησε». (Ιων. 3,10) Απέστρεψαν από των οδών αυτών». Δεν είπε από την πορνεία, την μοιχεία, την κλοπή, αλλά από όλους τους δρόμους τους πονηρούς συλλήβδην.
Οι Νινευΐτες σε τρεις μέρες απέβαλαν όλη την κακία τους. Εμείς χρόνια ολόκληρα ακούμε κηρύγματα και δεν αλλάζουμε. Δεν είναι ντροπή αυτό; Δεν είναι αίσχος; «Ανέβη η κραυγή της κακίας αυτών προς με».
Υπερβολική η κακία τους, αλλά και κεραυνοβόλα η μετάνοια!
Όπου υπάρχει φόβος Θεού, δεν χρειάζεται χρονικό διάστημα…
Κι όπου υπάρχει αφοβία, δεν υπάρχει ωφέλεια του μεγάλου χρόνου. Τα σκεύη που σκούριασαν, εάν τα τρίψεις μόνο με νερό δεν καθαρίζουν. Αν τα βάλεις στο χωνευτήριο, τότε ναι. Εάν η μετάνοια γίνεται για να γίνεται, τότε ωφέλεια μηδέν. Εάν όμως έχει το στοιχείο του φόβου, τότε ναι.
Ας μη αναβάλουμε για αύριο. «Ου γαρ ήδομαι τι τέξεται η επιούσα». (Παρ. 27,1) Ούτε να λέμε θα υπερισχύσουμε της συνήθειας λίγο-λίγο. Σήμερα εάν δεν το κάνουμε, δεν θα το κάνουμε ποτέ. Κι αν μας πνίγουν χίλια πράγματα· κι αν τα πάντα χάσουμε…
Σήμερα οπωσδήποτε πρέπει να νικήσουμε…
«Άνδρες Νινευΐτες θα αναστηθούν κατά την κρίση μαζί με την γενεά την τωρινή και θα την κατακρίνουν. Γιατί αυτοί μετανόησαν, ακούγοντας το κήρυγμα του Ιωνά, ενώ οι σημερινοί Ισραηλίτες δεν μετανόησαν, ακούγοντας τον Χριστό, που είναι ανώτερος του Ιωνά». (Λκ 11,32)
Γιατί εκείνοι μεν μία φορά άκουσαν το κήρυγμα και μετανόησαν. Εμείς δε αν και ακούσαμε αναρίθμητα κηρύγματα, δεν επιστρέψαμε στον δρόμο τον καλό.
Εκείνοι κατόρθωσαν ολόκληρη την αρετή, εμείς ούτε μέρος. Εκείνοι φοβήθηκαν που θα καταστραφεί η πόλη τους μόνο, εμείς δεν φοβόμαστε ούτε την γέεννα…
Εκείνοι διορθώθηκαν χωρίς να έχουν την βοήθεια των διδασκάλων και προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, εμείς δε, ενώ απολαμβάνουμε συνεχούς διδασκαλίας και έχουμε την χάρη, παραμένουμε αδιόρθωτοι.
Και δεν σας κατηγορώ μόνο για τα δικά σας αμαρτήματα, αλλά και για τα αμαρτήματα των άλλων. Διότι είμαστε υπεύθυνοι και γιατί δεν μετανοούν οι άλλοι.
Δεν φθάνει για να σωθούμε, να μετανοήσουμε μόνοι εμείς…
Πρέπει να μετανοήσουν και οι άλλοι. Γι΄ αυτό πρέπει να διδάξουμε και τους άλλους. Αν εμείς απαλλαχτήκαμε από την αμαρτία, μη το θεωρήσουμε αρκετό, αλλά ας επιμείνουμε μέχρι ν’ αλλάξουμε και τους άλλους.
Και έκαστος δέκα γνωστούς, αφού διορθώσει, ας τους φέρει κοντά στον Θεό. Θυμηθείτε αυτόν που έκρυψε το τάλαντο χωρίς να φέρει τόκους. «Ο λόγος του Χριστού ενοικείτω εν υμίν πλουσίως». (Κολ. 3,16) Αγοράστε τα βιβλία της αγίας Γραφής. Δώστε χρήματα, για να τα προμηθευτείτε.
Μη περιμένεις άλλο δάσκαλο, έχεις τα λόγια του Θεού. Κανείς δεν θα σε διδάξει όπως εκείνα…
Τον ιεροκήρυκα πολλοί τον φθονούν από κακία κι από ζήλεια. Την Γραφή ποτέ. Μη περιμένετε τα πάντα από εμάς. Είστε πρόβατα αλλα όχι άλογα, αλλά λογικά. Πολλά και σε σας ο Παύλος επιτρέπει. Αυτούς που διδάσκουμε, δεν τους διδάσκουμε για να είναι συνέχεια μαθητές, αλλά για να γίνουν κάποτε διδάσκαλοι.
Αν συνέχεια μόνο μαθαίνεις, δεν θα μάθεις ποτέ. Πρέπει και να διδάξεις κάποτε…
Μέχρι πότε θα σας διδάσκουμε για τον τρόπο της ζωής; Στους αποστόλους τα πράγματα δεν ήταν έτσι, αλλά συνεχώς οι απόστολοι έκαναν άλματα, καθιστώντας εκείνους, που μάθαιναν πρώτα, διδασκάλους σε άλλους μαθητευομένους. Έτσι κατόρθωσαν να γυρίσουν την οικουμένη, με το να μη δένονται σε έναν τόπο.

«Για να αλλάξει ο χρόνος, πρέπει να αλλάξουμε ζωή»

Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμουομιλία 20η προς Ανδριάντας,

Σοφά Λόγια από τον Άγιο Βασίλειο τον Μέγα

· Δεν γνωρίσαμε εμείς τον Θεό για τη δικαιοσύνη μας, αλλά ο Θεός μας γνώρισε διά μέσου της αγάπης του.
· Πρέπει να μην ξεχνάμε ότι είναι αναρίθμητες οι ευκαιρίες που μας δίνει ο Θεός για να τελειοποιηθούμε.
· Ο Θεός δίνει τη δύναμη που χρειάζεται στον άνθρωπο στους κόπους και τους αγώνες του για την αρετή.
· Από την μνήμη των παρελθόντων και από την πείρα των παρόντων διδασκόμαστε για το μέλλον.
· Όποιος γεύτηκε την γλυκύτητα του λόγου του Θεού και τον πρόδωσε, μοιάζει μ' εκείνον που άλλαξε το πολύτιμο διαμάντι μ' ένα χρωματιστό γυαλί.
· Μια έφοδος του ένθεου δεν μπορεί να φέρει κακό, αν εμείς έχουμε όπλο την πίστη.
· Η θεία βοήθεια από τη μια και η θέλησή μας από την άλλη φέρνουν την νίκη κατά του πονηρού.
· Ο Θεός δεν εξετάζει τον άνθρωπο μερικώς, αλλά συνολικώς, για να σου διδάξει την αμεροληψία.
· Η μολυσμένη ατμόσφαιρα και η κακία έχουν ένα κοινό σημείο: η μία μολύνει το σώμα και η άλλη την ψυχή.
· Διατήρησε αγνή την ψυχή σου σαν το πολυτιμότερο κεφάλαιο στη ζωή σου.
· Οι μέλισσες ούτε σε όλα τα άνθη πλησιάζουν ούτε προσπαθούν να τα σηκώσουν ολόκληρα, αλλά παίρνουν ό,τι τους είναι χρήσιμο και φεύγουν.
· Η ψυχή μας εξομοιώνεται με όσα σπουδάζει και πράττει και με όσα αισθάνεται, σύμφωνα με την κατεύθυνση που της δώσαμε.
· Όπως οι ληστές κρύβονται στα σκιερά μέρη για να ληστέψουν περαστικούς, έτσι και ο διάβολος κρύβεται στις απολαύσεις για να κυριεύσει την ψυχή μας.
· Η κακία μοιάζει πολύ με την ατμόσφαιρα που μολύνει, όταν έχει δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις.
· Η πραγματική χαρά συμβαδίζει ουσιαστικά με την λύπη και τα δάκρυα.
· Ο Θεός δεν έχει πάντοτε ανάγκη υπενθυμίσεως για τις ανάγκες μας, αλλά της ειλικρινούς διαθέσεώς μας.
· Οι ημέρες της ζωής μας βιάζονται και δεν περιμένουν τον οκνηρό να διορθωθεί.
· Το κακό και η αμαρτία ξεκινούν από τη δική μας προαίρεση.
· Όταν ικανοποιείται η ανάγκη του φαγητού δεν πρέπει να λησμονείται η ευεργεσία του Θεού.
· Όπως οι βαφείς βάφουν με χρώματα ανεξίτηλα, έτσι ανεξίτηλο πρέπει να μείνει μέσα μας το καλό.
· Μην αφήνεις να διαμορφώνονται πονηρές ιδέες στο μυαλό σου τις ώρες της αναπαύσεως.
· Η αποβολή μιας συνήθειας είναι δύσκολο, αλλά όχι και ακατόρθωτο έργο.
· Τίποτε από τα γύρω μας δεν μένει αμετάβλητο, ούτε κι εμείς οι ίδιοι.
· Δεν πρέπει να επιδιώκουμε την θεραπεία του κακού με το κακό.
· Τα πράγματα του βίου αλλάζουν εύκολα δεσπότη, η αρετή μόνο είναι αναφαίρετο κτήμα.
· Δώσε πρώτη κληρονομιά στα παιδιά σου την αρετή και ύστερα μοίρασέ τους και την περιουσία σου.
· Η ψαλμωδία για τα παιδιά είναι άνεση και ευχαρίστηση, αλλά και αναφορά στον Θεό.
· Όπως η φύση παίρνει λαμπρό χρώμα από τον ακτινοβόλο ήλιο, έτσι και η ψυχή μας από τα διδάγματα των πατέρων.
· Να μην δίνεις άφθονο πλούτο στις ανέσεις σου αλλά στην ψυχή σου.
· Όπως ο όγκος του σώματος δημιουργεί πρήξιμο και φλόγωση, έτσι και τα πάθη φλογίζουν την ψυχή.
· Όταν βλέπεις κάποιον να κλαίει για τα αμαρτήματά του, συμπάθησέ του και μιμήσου τον.
· Να αποφεύγουμε την αμαρτία καθώς και τα άλογα ζώα τη δηλητηριώδη τροφή.
· Να αποφεύγεις την αμαρτία, όπως το ελάφι το σχοινί και το πτηνό την παγίδα.
· Από όποιο πράγμα αμαρτάνουμε ευκολότερα πρέπει να προφυλασσόμαστε περισσότερο.
· Προσπάθησε να περισυλλέγεις τους ναυαγούς της αμαρτίας δείχνοντάς τους σανίδα σωτηρίας την ελπίδα του Θεού.
· Όταν μας περιτριγυρίζει η φωτιά του κακού ή τα λιοντάρια της αμαρτίας, να ελπίζουμε στο Θεό για τη σωτηρία μας.
· Να μην υπερπαχύνεις το σώμα σου, γιατί εξασθενείς την ψυχή σου.
· Να μοιράζεις τα εφόδια προς το σώμα και την ψυχή ανάλογα με την ανάγκη του καθενός.
· Παράβλεπε τη σάρκα που είναι φθαρτή και επιμελού της ψυχής που είναι αθάνατη.
· Ο Θεός μας σώζει από τους κινδύνους και όταν ακόμη χαθεί κάθε ελπίδα σωτηρίας.
· Η θλίψη είναι φυσικό φαινόμενο και η μετάνοια θαυμάσια πράξη.
· Όπως οι ιατρικές συμβουλές αποδεικνύονται ωφέλιμες όταν τηρούνται το ίδιο και οι πνευματικές.
· Από το πλήθος των ανομιών μας και η φύση ακόμα στενάζει και έφυγαν από τα φυσικά τους όρια οι περιοχές του χρόνου.
· Φύλαξε την πίστη σου προς τον Κύριο, όπως το κογχύλι το σώμα του από τον κίνδυνο.
· Όπως τα αρπακτικά πουλιά έγιναν τροφοδότες και φύλακες του Ηλιού, έτσι και οι ασθένειες μας τροφοδοτούν την ελπίδα της αιώνιας ζωής.

«Πολλοί εξαφανίζουν το δίκαιο, όταν καταφρονούν τους πτωχούς και δεν ελέγχουν τους ισχυρούς που τους καταδυναστεύουν!»!!

Μέγας Βασίλειος

Τι εινε η ζωη, τι εινε ο ανθρωπος!

Νέο ἔτος, ἀγαπητοί μου. Πρώτη Ἰανουαρίου, ἑορτὴ τοῦ μεγάλου Βασιλείου!

Ἀλλὰ ποιός εἶνε ὁ μέγας Βασίλειος; Στὸν πολὺ λαό, καὶ ὄχι μόνο στοὺς ἀγράμματους ἀλλὰ καὶ σ᾽ αὐ­τοὺς τοὺς ἐπιστήμονες, εἶνε δυστυχῶς ἄγνωστος. Καὶ ὅμως ὑπῆρξε ἕνας γίγαντας τοῦ πνεύματος, ἕνας σπλαχνικὸς ποι­­μενάρχης μὲ πατρικὴ ἀγάπη, ἀνώτερος ἀ­πὸ τὸν Μυριὴλ ποὺ περιγράφει ὁ Βίκτωρ Οὑ­γκὼ στοὺς «Ἀθλίους», ἕνας ἱερὸς πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας, ἕνας φωστήρας τῆς οἰκουμένης.
Ἄγνωστος στὴν Ἑλλάδα – ποιός· ὁ ἅγιος ἐ­κεῖνος ποὺ τίμησε τὴν Ἑλλάδα, ἀφοῦ σπούρα­σε καὶ μορφώθηκε στὴν Ἀθήνα, στὸ «κλει­νὸν ἄστυ», κι ὅταν ἔγινε ἐπίσκοπος ποίμανε τὴν ἑλληνικώτατη πόλι τῆς Καισαρείας, μίλησε στὴν ἀθάνατη Ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ κήρυ­ξε σ᾽ αὐτὴν μὲ δύναμι ἀνώτερη ἀπὸ τὸν Δημο­σθένη. Ἄγνωστος! Τὰ συγγράμματά του, γραμ­μένα στὸ πρωτότυπο σὲ τέλεια ἑλληνικά, σήμερα ἔχουν μεταφραστῆ στὶς σπουδαιότερες γλῶσσες τοῦ κόσμου καὶ οἱ ξένοι τὰ μελετοῦν. Στὴν Ἑλλάδα ὅμως ποιός τὰ διαβά­ζει; Κρίμα! οἱ θησαυροὶ αὐτοὶ τῆς Χριστιανικῆς σοφίας μένουν κρυμμένοι – θαμμένοι στὰ βάθη μοναστη­ριῶν καὶ στὰ ῥάφια βιβλιοθη­κῶν.
Ἄγνωστος ὁ μεγάλος αὐτὸς ἅγιος! Γνωστὸς μόνο ἀπὸ τὰ κάλαντα τῆς πρωτοχρονιᾶς ποὺ ψάλλουν τὰ ἀθῷα παιδικὰ χείλη·
«Ἅγιος Βασίλης ἔρχεται…».

Ἀλλὰ καὶ τὸ τραγούδι αὐτὸ δὲν ἀποδίδει τὴν πραγματικὴ εἰκόνα τοῦ μεγάλου Βασιλείου. Εἶ­νε μᾶλλον, ὅπως τὸ χαρακτηρίζει ὁ ἐθνικός μας ἱστορικὸς Κωνσταντῖνος Παπαρρηγόπου­λος, μιὰ «γελοιογραφία τοῦ μεγάλου ἀνδρός». Γιατὶ τὸν παρουσιάζει σὰν ἕναν ἀ­σπρομάλλη γέροντα. Ποιόν· ἐκεῖνον ποὺ ἀπὸ τοὺς ὑ­περβο­λικοὺς κόπους γιὰ τὴν Ἐκκλησία –ἄυπνος ἔ­μενε τὴ νύχτα φροντίζοντας γιὰ τὸ ποί­μνιό του– ἔπαθε βλάβη στὴν ὑγεία του καὶ πέθανε φθισικὸς σὲ ἡλικία μόλις 49 ἐτῶν! Γι᾽ αὐτὸ ἡ βυζαντινὴ ἁγιογραφία τὸν εἰκονίζει, σωστά, μὲ μαύρη γενειάδα.
Γιὰ νὰ πάρετε μιὰ ἰδέα τῆς σοφίας τοῦ με­γάλου αὐτοῦ διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας, κάθησα κ᾽ ἔκανα μία μετάφρασι, ἢ μᾶλλον ἐλεύθερη παρά­­φρασι σὲ γλῶσσα ἁπλῆ, ἑνὸς μέρους μιᾶς ὡ­ραίας ὁμιλίας περὶ τῆς ματαιότητος τῆς ἀν­θρώπινης ζωῆς, ποὺ μελετώντας βρῆκα μέσα στοὺς τόμους τῶν ἔργων του (βλ. Ἑ.Π. Migne 31,1713-1722). Σήμερα, ποὺ πατοῦμε τὸ πρῶ­το σκαλοπάτι τοῦ νέου ἔτους καὶ ζοῦμε οἱ περισσότεροι μὲ ὄνειρα ἐφήμερης εὐτυχίας, ἂς ἀκούσουμε τὸν μεγάλο διδάσκαλο καί, σύμφωνα μὲ τὶς πολύτιμες συμβουλές του, ἂς χα­ράξουμε ἕνα νέο πρόγραμ­μα ζω­ῆς, χριστιανικῆς ζωῆς, γιὰ τὸ νέο ἔτος. Τότε θὰ εἴμαστε πιὸ ἀσφαλεῖς. Γιατὶ θὰ δοῦ­με καὶ θὰ ζήσουμε μιὰ ζωὴ προσγειωμένη στὴν πραγματικότητα.
Προσέξτε λοιπόν! μᾶς ὁμιλεῖ ὁ μέγας Βασίλειος ὁ «οὐρανοφάντωρ», αὐτὸς δηλαδὴ ποὺ μᾶς ἐξηγεῖ τὰ οὐράνια μυστήρια (μεγαλυν.)
* * *
Ὁ ἄνθρωπος συλλαμβάνεται καὶ μένει στὴν κοιλιὰ τῆς μητέρας του. Ὡς ἔμβρυο διαμορφώ­­νεται μέσα στὴ μήτρα. Ἐκεῖ πλάθεται ὁ νέος ἄν­θρωπος· κι ὅταν πιὰ φτάσῃ ἡ ὥρα, ἡ μήτρα δὲν τὸν κρατάει οὔτε μία μέρα. Ἀρκετὰ δὲν τὸν φιλοξένησε; Ἀνοίγει λοιπόν, τὸ ἔμ­βρυο γλιστράει, καὶ ἔρχεται στὸν κόσμο ἡ νέα ὕπαρξις.
Αὐτὸς θὰ εἶνε ὁ «πύκτης (δηλαδὴ πυγμάχος) τῆς θλίψεως» (Ἑ.Π. Migne 31,1716Β). Τὸν λέω ἔτσι, γιατὶ σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ συνοδὸ θά ᾽χῃ τὴ θλῖψι, μὲ τὴν ὁποία θὰ χτυπιέται· θὰ τρώῃ καὶ θὰ δί­νῃ γροθιές, ὅπως γρονθοκοποῦνται στὰ ρὶγκ τῶν ἀγώνων δύο πυγμάχοι. Θὰ πολεμᾷ τὴ θλῖψι καὶ θὰ προσπαθῇ νὰ τὴ νικήσῃ. Γι᾽ αὐ­τὸ τὸν ὠνόμασα «πύκτην τῆς θλίψεως».
Δὲν ἀ­κοῦς; μόλις ὁ ἄνθρωπος βγαίνῃ ἀπὸ τὴν κοιλιὰ τῆς μάνας του κι ἀναπνέῃ τὸν ἀέρα τῆς γῆς, ἡ πρώτη φωνὴ ποὺ βγάζει εἶνε τὸ κλάμα. Αὐτὸ εἶνε τὸ προμήνυμα τῆς ζωῆς του. Κι ἀπὸ τὴν πρώτη αὐτὴ φωνὴ μπορεῖς νὰ προμαντέψῃς τὸ μέλλον του. Θὰ ζήσῃ μὲ τὴ θλῖψι καὶ θὰ πεθάνῃ μὲ τὴ θλῖψι. Ἔπεσε στὴ γῆ ὡς βρέφος καὶ δὲν γέλασε· μόλις ἔπεσε, αἰσθάνθηκε πόνο καὶ κλαίει.

Βρέθηκε στὴ θάλασσα τῶν θλίψεων ναυ­αγός. Καὶ νά, τὸ βρέφος κολυμπᾷ στὸ δά­κρυ. Ὅταν φτάσῃ ὁ καιρὸς ν᾽ ἀπογαλακτισθῇ, ἡ μάνα τοῦ κόβει τὸ γάλα, κ᾽ ἐκεῖνο κλαίει ἀπα­ρηγό­ρητο· δὲν ἤθελε νὰ χάσῃ τὸ μαστό. Μεγαλώνει λίγο, καὶ τὸ νήπιο ἀρχίζει νὰ φοβᾶ­ται τοὺς γο­νεῖς. Φτά­νει σὲ ἡλικία νὰ πάῃ στὸ σχολεῖο, καὶ τότε νέα θλῖψις· ὁ μαθητὴς φοβᾶ­ται τώρα τὸ δάσκαλο, ὁ φό­βος δὲν τὸν ἀφήνει νὰ ἡσυχάσῃ. Δὲν μελέτη­σε τὸ μάθημα καὶ τιμω­ρήθηκε; νέα δάκρυα. Κι ἀ­φοῦ, ὕστερα ἀπὸ πολλὴ μελέτη καὶ κόπο, ἔ­μα­θε πολλά, προχώ­ρησε στὰ γράμματα, πέτυχε στὶς ἐξετάσεις κ᾽ ἔγινε φοιτητής, ἐπὶ τέλους ἀ­ξι­ώνεται νὰ πάρῃ τὸ πτυχίο του μὲ ἄριστα. Εἶ­νε πιὰ πολίτης. Ἀλλὰ νά νέα θλῖψις· ἡ κλάσι του καλεῖται στὸ στρατό. Σὰν στρατιώτης πόσες νέες θλίψεις θὰ δοκιμάσῃ! Ἀποστρατεύεται, ῥί­χνεται στὴ βιοπάλη ὥριμος ἄντρας πιά. Ἀγω­νίζεται νὰ χτίσῃ ἕνα μέλλον. Ἀρχὴ νέων θλίψε­ων· φο­βᾶ­ται τοὺς ἄρχοντες, σὲ κάθε του βῆμα ὑ­ποπτεύ­εται ἐχθρό, προσκολλᾶται στὸ χρῆμα, κυνη­γᾷ τὸ κέρδος, λυσσᾷ γιὰ νὰ κερδίσῃ μία δρα­χμή, ἀδικεῖται καὶ ἀδικεῖ, τρέχει στὰ δικαστήρια πότε κατηγορούμενος καὶ πότε μηνυτής. Τὴ νύχτα δὲν κοιμᾶται, τὴν ἡμέρα ζῇ σὰν σκλάβος. Σκλαβώθηκε, γιατὶ μονάχος του δημιούργησε τόσες περιττὲς ἀνάγκες, ποὺ τοῦ στέρησαν τὴν ἐλευθερία. Δὲν εἶνε ἐλεύθερος· ἔγινε δοῦλος τῶν ἐπιθυμιῶν του. Ἄλλοτε πάλι ἀ­φήνει τὸ χρῆμα ἢ καὶ μαζὶ μὲ τὸ χρῆ­μα κυνη­­γᾷ τὴ δόξα. Νέες θλίψεις! Ἀνεβαίνει σὲ μεγα­­λύ­­τερα ἀξιώματα, γίνεται στρατηγός, ἄρ­χον­τας, κυ­βερνήτης, ἀρχηγὸς λαοῦ. Συσσώρευ­σε πλοῦτο καὶ δόξα· ἀναπαύθηκε; Ὄχι. Γιατὶ τώρα, ἀφοῦ ἡ ἡλικία προχώρησε, νά καὶ οἱ πρῶτες ἄσπρες τρίχες στὰ μαλλιά. Λίγα χρόνια ἀ­κόμη κ᾽ ἔφτασαν τὰ γεράματα.

Ἔτσι, πρὶν προφτάσῃ ν᾽ ἀπολαύσῃ ἐκεῖνα γιὰ τὰ ὁποῖα τόσα χρόνια κοπίασε καὶ τόσο ἱ­δρῶτα ἔχυσε, τὸν ἁρπάζει μέσ᾽ ἀπὸ τὰ πλούτη καὶ τὴ δόξα ὁ θάνατος. Καὶ τότε μπορεῖ καν­εὶς νὰ πῇ γι᾽ αὐτόν· «Νά ἕνα πλοῖο βαρυφορ­τωμένο μὲ πολύτιμο φορτίο πού, ἀφοῦ πέρασε πελάγη καὶ ὠκεανούς, τώρα μέσ᾽ στὸ λιμά­νι τῆς εὐτυχίας ναυαγεῖ». Τί ματαιότης! Ὁ θάνατος ξεγελᾷ καὶ περιπαίζει ὅλους ἐκείνους ποὺ ζοῦν μὲ μάταιες ἐλπίδες.
Τέτοιος εἶνε ὁ βίος τῶν ἀνθρώπων· θάλασσα, ποὺ ἄλλοτε ἔχει γαλήνη κι ἄλλοτε τρικυμία· ἄνεμος, ποὺ φυσᾷ ὄχι ἀπὸ μιὰ μεριὰ ἀλ­λὰ ἀπ᾽ ὅλα τὰ σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος· ὄνειρο, ποὺ δὲν πραγματοποιεῖται· ῥεῦμα ποταμοῦ, ποὺ ὅ­λο τρέχει καὶ πίσω δὲν γυρνᾷ· καπνός, ποὺ διαλύεται καὶ χάνεται· σκιά, ποὺ τὴν κυνηγᾷς μὰ δὲν μπορεῖς νὰ τὴν πιάσῃς.
Πέλαγος ἡ ζωή μας, ποὺ δὲν ἡσυχάζει ἀπὸ ἀφρισμένα ἄ­γρια κύματα. Τὸ πλοῖο μας ταξιδεύει. Τὸ ταξίδι εἶνε πολὺ ἐπικίνδυ­νο, ἡ ζά­λη φο­βερή. Οἱ ἐπιβάτες, ἐμεῖς δηλαδή, δὲν προσέ­χου­με, ἀμελοῦμε· νομίζουμε πὼς εἴ­μαστε ἀ­σφαλεῖς καὶ κοιμόμαστε. Οἱ θλίψεις μοιάζουν μὲ κύματα ποὺ χτυποῦν μὲ μανία τὰ πλευ­ρὰ τοῦ σκάφους. Ἄνθρωποι πού, ἐνῷ εἶνε ἐχθροί, ὑποκρίνονται τὸ φίλο, μοιάζουν μὲ ὑφάλους, βράχους δηλαδὴ κρυμμένους λίγες πιθαμὲς κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ, ποὺ ἐ­πει­δὴ δὲν φαίνον­­ται προκαλοῦν ναυάγια. Οἱ ἅρπαγες –(ἐδῶ ὁ μέγας Βασίλειος, ἂν ζοῦ­σε στὴν ἐποχή μας, ἀντὶ «ἅρπαγες» θά ᾽λεγε «οἱ ἄνθρωποι τῆς μαύ­ρης ἀγορᾶς, οἱ λῃ­στές, οἱ γύπες ποὺ ζητοῦν νὰ τραφοῦν μὲ τὶς σάρκες μας»)–, οἱ ἅρπαγες λοι­πὸν μοιά­ζουν μὲ τοὺς πειρατὲς τῆς θαλάσσης, ποὺ περιμένουν τὸ πλοῖο γιὰ νὰ τὸ λῃστέψουν. Τὰ γεράματα μοιάζουν μὲ τὴν κακοκαιρία, καὶ τέλος ὁ θάνατος μοιάζει μὲ τὸ ναυάγιο.

Ἄνθρωπε, πρόσεχε! Εἶσαι πλοίαρχος στὴ ζωή. Βλέπεις τὴ φουρτούνα, τὰ κύμα­τα, τὴ ζάλη, τοὺς ὑφάλους, τοὺς πειρα­τές; Πρόσ­ε­χε πῶς ταξιδεύεις. Ὁ φόβος εἶνε, μήπως τὸ πλοῖο σου γεμίσῃ ἀπὸ νερὰ κι ἀπὸ ἄχρηστο φορτίο. Ἄ­χρηστο φορτίο εἶνε τὰ πολλὰ χρήματα ἤ –γιὰ νὰ τὸ ποῦμε πιὸ σωστά– ἡ φιλαρ­γυρία σου, ἡ πλεονεξία σου, τὰ πάθη σου. Αὐ­τὰ θὰ φέρουν τὸ ναυάγιο. Ἄδειασε τὸ πλοῖο σου ἀπ᾽ αὐτά. Γέμισέ το μὲ πολύτιμο φορτίο. Πλοῦτος, θησαυρὸς ποὺ δὲν κλέβεται, δὲν χάνεται, δὲν ὑ­πο­τιμᾶται, εἶνε ἡ εὐσέβεια. Ἄκου τί λέει ὁ ἀ­πό­στολος Παῦλος· «Ἄριστος τρόπος νὰ ἐξασφαλίσουμε τὰ ἀπαραίτητα εἶνε ἡ εὐσέβεια καὶ νά ᾽μαστε συγχρόνως ὀλιγαρκεῖς. Γιατὶ ἀφοῦ τίποτα δὲν φέραμε μαζί μας ὅταν ἤρθαμε στὸν κόσμο, τίπο­­τα βέβαια δὲν θὰ πάρουμε μαζί μας καὶ φεύγοντας. Ἂν λοιπὸν ἔχουμε κάτι νὰ φᾶμε καὶ κάτι νὰ ντυθοῦμε, αὐτὰ θὰ μᾶς εἶνε ἀρκετά» (Α΄ Τιμ. 6, 6-7).
Τὸ πρόγραμμά μας λοιπὸν ποιό θὰ εἶνε; Ν᾽ ἀποφεύγουμε τὰ περιττὰ ὡς ἄχρηστα, καὶ νὰ περιοριζώμαστε στὰ ἀναγκαῖα. «῾Ρίζα ὅλων τῶν κακῶν εἶνε ἡ φιλαργυρία» (ἔ.ἀ. 6,10).
* * *
Αὐτὰ λέει ὁ μέγας Βασίλειος. Καὶ ποιός τώρα δὲν θὰ ἐφαρμόσῃ τὶς σοφὲς συμβουλές του;

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος Μ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2523
Νέο Ἔτος – μνήμη Μ. Βασιλείου
Κυριακὴ 1 Ἰανουαρίου 2023
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Χριστιανικὸν φυλλάδιον «Η ΑΓΑΠΗ» φ. 5/ Κοζάνη, 1-1-1944, ποὺ ἔχει περιληφθῆ στὸ βιβλίο τῆς Ἀνδρονίκης Καπλάνογου, ΜΙΑ ΖΩΝΤΑΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ – Ὁ π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης στὴν Κοζάνη, τ. Α΄, Κοζάνη 2003, σσ. 71-74)

π. Αθανάσιος Μυτιληναίος: « Η θαυμαστή προσωπικότητα του εν αγίοις Μεγάλου Βασιλείου»
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:« Η ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 1-1-2002]

Σήμερα η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, άγει τρεις γιορτές. Την οκταήμερο περιτομή του Χριστού, τη μνήμη του αγίου Βασιλείου και την πρωτοχρονιά. Αφού η έννοια του χρόνου απασχολεί τον Χριστιανό και είναι πολύτιμη για τη σωτηρία του. Θα μείνουμε όμως να δούμε τη θαυμαστή προσωπικότητα του ἐν ἁγίοις Μεγάλου Βασιλείου.
Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια το 330. Ανήκε σε μια αγιασμένη οικογένεια, και κοσμικά εξέχουσα. Ο πατέρας του, ονόματι και αυτός Βασίλειος- ήταν συνήθεια, πολλές φορές, ο πατέρας να δίνει το δικό του όνομα στο παιδί του-, ήταν διδάσκαλος εγκυκλίων μαθημάτων, αλλά και της ρητορικής. Η γιαγιά του, από τον πατέρα του, ονόματι Μακρίνα, ήταν ενάρετη γυναίκα, και χρημάτισε μαθήτρια του μεγάλου ιεραποστόλου, Γρηγορίου του Θαυματουργού. Είναι αξιοσημείωτο ότι όταν ξέσπασε διωγμός από τον Μαξιμίνο, αυτή, η Μακρίνα δηλαδή με το σύζυγό της, έμειναν αρκετά χρόνια στα δάση του Πόντου και τρέφονταν με το κυνήγι ελαφών, όπως μας πληροφορεί ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στον Επιτάφιο του Μεγάλου Βασιλείου.

Η μητέρα του Μεγάλου Βασιλείου, η Εμμέλεια, καταγόταν και αυτή από επιφανή οικογένεια της Καισαρείας. Αρκεί να σημειωθεί ότι ο πατέρας της ανεδείχθη σε μάρτυρα κατά τους τελευταίους διωγμούς κατά των Χριστιανών. Ο δε αδελφός της, Γρηγόριος, ανεδείχθη επίσκοπος σε κάποια πόλη της Καππαδοκίας. Από τα αγόρια της οικογένειας, ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος και ο Πέτρος διηκόνησαν την εκκλησία ως Επίσκοποι. Ο δε Ναυκράτιος έγινε μοναχός.Από τα πέντε κορίτσια, η πρώτη,η Μακρίνα, τιμάται ως αγία. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι το στενό και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον του Μεγάλου Βασιλείου υπήρξε σημαντικό και αγιασμένο.
Η ανατροφή και η παιδεία του Μεγάλου Βασιλείου υπήρξε πολύ, πάρα πολύ επιμελημένη-και το βλέπουμε από τους λόγους του, τα έργα του, τις συγγραφές του. Την πρώτη του γραμματική παιδεία έλαβε από τον πατέρα του, τον Βασίλειο· κατόπιν μαθήτευσε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Εκεί γνωρίστηκε με τον Γρηγόριο τον από Αριανζού και μετέπειτα άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο-αυτό συνέβη στην Αθήνα· αλλά επίσης γνωρίστηκε και με τον νεαρό εξάδελφο των αυτοκρατόρων, τον Ιουλιανό- στην Αθήνα κι αυτό-, τον μετέπειτα διώκτη. Ο Μέγας Βασίλειος διψούσε για μάθηση. Ήρθε στην Κωνσταντινούπολη και μαθήτευσε κοντά στον Λιβάνιο, που ήταν περίφημος τότε και διάσημος ρητοροδιδάσκαλος. Κατόπιν πήγε στην Αθήνα, όπου εκεί συνάντησε τον Γρηγόριο από την Αριανζό. Οι δύο νέοι, κατά τη μαθητεία τους στην Αθήνα, έμειναν αγαπημένοι και ενωμένοι. Έμεναν στο ίδιο σπίτι, έτρωγαν μαζί και είχαν το ίδιο φρόνημα· και όπως αργότερα θα γράψει ο Γρηγόριος: «τά πάντα δή κοινά καί ψυχή μία δι’ ἥν δέουσα σωμάτων διάστασιν»· δηλαδή ήταν μια ψυχή σε δύο σώματα. Ο Βασίλειος παρακολούθησε πολλές σχολές όταν έφτασε στην Αθήνα, όπως Φιλολογία, Ρητορική, Φιλοσοφία, ακόμη και Μαθηματικά και Ιατρική· ήταν η ψυχή της Βασιλειάδας που αργότερα ίδρυσε, στο θέμα της νοσηλείας, ανθρώπων που φτωχοί, ανάπηροι άνθρωποι, γέροι είχαν μαζευτεί.

Ήταν, όπως ελέχθη, ένα φορητό πανεπιστήμιο, ο Μέγας Βασίλειος. Οι μαθητές των σχολών αυτών, ειδωλολάτρες όντες, έτρεχαν σε ποικίλες ψυχαγωγίες και εκδηλώσεις, τότε που ήταν στην Αθήνα. Όμως, όπως γράφει ο Γρηγόριος, οι δυο τους μόνο δύο δρόμους γνώριζαν-το λέει στον Επιτάφιο του Μεγάλου Βασιλείου- τον δρόμο της σχολής τους και τον δρόμο της χριστιανικής εκκλησίας. Στάθηκαν και οι δύο, υποδείγματα χριστιανών φοιτητών· αλλά κοντά σ’ αυτούς προσεχώρησαν και άλλοι σώφρονες νέοι και αποτέλεσαν τον πρώτο στην ιστορία χριστιανικό φοιτητικό σύλλογο. Το θέρος του 355 έφτασε στην Αθήνα ο Ιουλιανός, ο μετέπειτα αυτοκράτωρ, εκείνος που πήρε την επωνυμία Παραβάτης και διώκτης των Χριστιανών, ο γνωστός μας Ιουλιανός… Αλλά πόσο διαφορετικούς δρόμους περπάτησαν ο Μέγας Βασίλειος και ο Ιουλιανός; Αλήθεια, πόσο διαφορετικούς δρόμους;
Κατόπιν ο Μέγας Βασίλειος επέστρεψε στον Πόντο, όπου εκεί ασκήτευε η μητέρα του η Εμμελεία και η αδελφή του η Μακρίνα. Εκεί επιδόθηκε στη μελέτη της Αγίας Γραφής και όλων των συγγραμμάτων των εκκλησιαστικών πατέρων, εκείνων που υπήρξαν προ αυτού . Ασχολήθηκε και με τον μοναχισμό και έγραψε μάλιστα και συγγράμματα περί του μοναχισμού, όπως διάφοροι λόγοι- το σύγγραμμα δε «Ὃροι κατά πλάτος» και το επίσης σύγγραμμα «Ὃροι κατ’ἐπιτομήν καί λοιπές ασκητικές διατάξεις» είναι δικά του. Μοίρασε την περιουσία του σε φτωχούς και ίδρυσε την περίφημη Βασιλειάδα του, ένα δηλαδή συγκρότημα κτιρίων, που εκεί έβρισκαν οι φτωχοί και οι ανήμποροι και οι άρρωστοι γενικά έβρισκαν ένα καταφύγιο.
Ζούσε ασκητικότατα. Ακόμη είχε γνωριστεί και με τον Μέγα Αθανάσιο. Έγραψε πολλές και ενδιαφέρουσες συγγραφές και μάλιστα την περίφημη ερμηνεία του στην Εξαήμερο του Μωυσέως. Αλληλογραφούσε με πολλούς, της εποχής του άντρες, και μας διεσώθη ιδιαίτερα πολύτιμη συλλογή από τις επιστολές του. Βέβαια πολύ αργότερα έγινε το σχίσμα με τη Ρώμη, αλλά άρχισε όμως να διαφαίνεται η υπερηφάνεια του επισκόπου της Ρώμης-ξέρετε πώς αποκάλεσε τον επίσκοπο Ρώμης, τον Πάπα Ρώμης ο Μέγας Βασίλειος; « Ἐπηρμένην ὀφρύν»· δηλαδή σηκωμένο φρύδι, δηλαδή υπερήφανο, και φτάσαμε-βέβαια, πολύ αργότερα φτάσαμε- στο Σχίσμα αυτό που έγινε ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.

Υπομνημάτισε διάφορα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Έγραψε λόγους αντιρρητικούς, δηλαδή λόγους που στρέφονταν κατά των αιρετικών. Έκανε επίσης και μια ανθολογία από το έργο του Ωριγένους, με τίτλο «Φιλοκαλία». Συνεπώς αυτή η «Φιλοκαλία» που μας δόθηκε είναι του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, είναι πάρα πολύ σύγχρονη, όμως η πρώτη Φιλοκαλία ήταν του Μεγάλου Βασιλείου και , όπως σας είπα, ανθολόγησε τα έργα του Ωριγένους.Δεδομένου ότι ο Ωριγένης είχε αρκετά πράγματα που δεν ήταν σωστά, αλλά πήρε σαν μέλισσα τίποτα άλλο από εκείνο που χρειαζόταν.
Όταν πέθανε ο τότε Επίσκοπος Καισαρείας Ευσέβιος, οι ορθόδοξοι της Καισαρείας, και γενικά της Καππαδοκίας, πρότειναν ως Επίσκοπο τον Βασίλειο. Πραγματικά δηλαδή, άνθρωπος που κλήθηκε από τον λαό. Έτσι το έτος 370 χειροτονείται Επίσκοπος. Ασχολήθηκε με πολύπλευρο έργο αλλά και κατά των κρατικών επεμβάσεων στο εκκλησιαστικό του έργο. Είναι γνωστός εκείνος ο διάλογος με τον ύπαρχο Μόδεστο, ο οποίος του έκανε παρατηρήσεις του Μεγάλου Βασιλείου και στάθηκε σθεναρότατος και τότε ο Μόδεστος λέει: «Πρώτη φορά μου βλέπω επίσκοπο τέτοιο». Και λέει ο Μέγας Βασίλειος: «Φαίνεται ότι πρώτη φορά σου συνάντησες Επίσκοπο...».

Η κράση του Βασιλείου ήταν ασθενική, από παιδί. Τώρα, με όλα τα βάρη του επισκοπικού του αξιώματος, λύγισε. Ασθένησε βαριά και σε ηλικία 48-49 ετών απεβίωσε το 378. Το 333 εγεννήθη, το 378 απεβίωσε. Τελευταίος του λόγος ήταν: «Εἰς χείρας σου παραθήσομαι τό πνεύμα μου, Κύριε». Απέθανε στα τέλη Δεκεμβρίου και εκηδεύθη την 1η Ιανουαρίου, όπου και καθιερώθηκε η μνήμη του. Ήταν τόσος ο κόσμος στην κηδεία του που πολλοί ποδοπατήθηκαν από το πλήθος, ναι κυριολεκτικά, για να βρεθούν στην κηδεία αυτού του μεγάλου ανδρός.
Ενώ ακόμη ζούσε, πήρε τον επίζηλο τίτλο του οικουμενικού διδασκάλου και αποκαλείται «Μύστης του Δεσπότου» και «Ουρανοφάντορ». «Ουρανοφάντορ» θα πει, «αυτός που αποκαλύπτει τα ουράνια πράγματα».
Αυτός, με πολύ αδρές, αγαπητοί μου, γραμμές στάθηκε ο μέγας πατήρ και οικουμενικός διδάσκαλος, ο Βασίλειος,ο Μέγας Βασίλειος.
Όμως, ας κλείσουμε με ένα κείμενο σε απόδοση νεοελληνική από μια του ερμηνεία στον 1ο Ψαλμό: « Δρόμος ονομάζεται ο βίος, γιατί καθένας που γεννιέται φτάνει στο τέλος της ζωής του. Όπως αυτοί που ενώ ταξιδεύουν και φτάνουν στο λιμάνι, χωρίς να το καταλάβουν, έτσι κι εμείς, ο χρόνος της ζωής μας περνάει απαρατήρητα. Κοιμάσαι, αλλά ο χρόνος σε προσπερνά. Είσαι ξύπνιος και η σκέψη σου κάπου τριγυρίζει, μα η ζωή ξοδεύεται, ξεφεύγοντας από την προσοχή μας. Κάποιον δρόμο λοιπόν τρέχουμε όλοι· και βιαζόμαστε να φτάσουμε ο καθένας στο δικό του το τέρμα. Γι' αυτό βρισκόμαστε σε δρόμο. Αρκεί να καταλάβεις τη σημασία του δρόμου. Οδοιπόρος φάνηκες σε τούτη τη ζωή. Όλα τα προσπερνάς, όλα γύρω σου τα αφήνεις. Είδες στο δρόμο σου λουλούδια, δροσερά, νερά ή άλλες ομορφιές. Ευχαριστήθηκες λιγάκι· έπειτα τα προσπέρασες. Πάλι συνάντησες πέτρες, φαράγγια, γκρεμούς, βράχια, παλούκια, θηρία, φίδια, αγκαθιές. Ευχαριστήθηκες για λίγο· όμως κι αυτά τα άφησες.

Αυτή είναι η ζωή· ούτε τα ευχάριστα μόνιμα, ούτε τα δυσάρεστα χωρίς τελειωμό. Ο δρόμος δεν είναι δικός σου, ούτε τα τωρινά δικά σου. Στους οδοιπόρους μόλις ο πρώτος αφήσει τα χνάρια της πατημασιάς του, αμέσως πατάει ο δεύτερος και κατοπινά ο επόμενος. Σκέψου ακόμα, και τις περιστάσεις της ζωής. Σήμερα συ καλλιεργείς τη γη και αύριο άλλος. Και μετά απ’ αυτόν άλλος… Βλέπεις τούτα τα χωράφια και τα όμορφα σπίτια; Πόσους νοικοκυραίους δεν άλλαξαν μέχρι σήμερα… «Του τάδε» λεγόταν ότι είναι το σπίτι, το χωράφι. Έπειτα πήρε αλλουνού το όνομα. Και μετά πέρασε στα χέρια κάποιου άλλου. Έτσι λοιπόν σε ρωτώ: Η ζωή μας δεν είναι ένας δρόμος που ο ένας ακολουθεί ξοπίσω του άλλου; Ευτυχισμένος εκείνος που δε βρέθηκε στον ίδιο δρόμο με τους αμαρτωλούς…».
Αγαπητοί. Η προβολή μεγάλων ανδρών στο χριστιανικό στερέωμα είναι για μας ένας φωτεινός οδηγός πορείας προς τη Βασιλεία του Θεού. Όπως ο τιμώμενος σήμερα, Μέγας Βασίλειος, είναι πρόσωπο προς μίμηση. Είναι ένα εικονογραφημένο Ευαγγέλιο, που δείχνει το εφικτό της πνευματικής ζωής. Το Ευαγγέλιο δεν είναι ουτοπία, είναι δείκτης πορείας αλάνθαστος, γιατί Χριστός, χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰώνας. Έτσι αγαπητοί, σας ευχόμεθα Χρόνια πολλά, καλή χρονιά, ευλογημένη και υγιεινή και πάντοτε να είναι ο καιρός που ζούμε εν Κυρίω Ιησού Χριστώ, αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
απομαγνητοφώνηση και ηλεκτρονική επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΗ:
http://www.arnion.gr/.../mnhmh_agivn/mn ... vn_041.mp3

Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
(Αναφορά στο ομώνυμο ξωτικό - καρικατούρα των εορτών)
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού

Οι εορτές του δωδεκαημέρου, όπως ονομάζονται οι ημέρες των εορτών των Χριστουγέννων έως και των Θεοφανίων, αποτελούν ένα σημαντικό εορτολογικό σταθμό στη συνείδηση των ορθοδόξων νεοελλήνων. Για τους πιστούς αυτή η αγία περίοδος είναι ευκαιρία για πνευματική ανάταση και περισυλλογή.
Για τη συντριπτική όμως πλειοψηφία των ανθρώπων όμως είναι ευκαιρία για εφήμερες κοσμικές και φτηνές ενασχολήσεις. Υπό την επίδραση της δυτικοευρωπαϊκής κοσμικής και υλιστικής κουλτούρας παραμερίστηκε το πνευματικό νόημα των αγίων αυτών εορτών και δόθηκε προτεραιότητα σε κάθε είδους καταναλωτισμού και υλικών απολαύσεων. Τα Χριστούγεννα είναι γι’ αυτούς συνώνυμα πια με το εμπόριο και την ψυχαγωγία. Όχι βέβαια πως και αυτά δεν είναι μέρος της ζωής μας και θα πρέπει να εξοβελιστούν από αυτή, αλλά θα πρέπει να ασκούνται με μέτρο και να δίδεται προτεραιότητα στην ουσία που είναι ο εορτασμός του πιο σπουδαίου γεγονότος της ανθρώπινης ιστορίας, της ενανθρωπήσεως του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου, ως υπέρτατη δωρεά του θείου ελέους για το ανθρώπινο γένος και ολόκληρη τη δημιουργία.

Το κύριο «πρόσωπο» της εμπορικής δραστηριότητας αυτών των ημερών είναι ο «Αϊ-Βασίλης», ο γνωστός σε όλους μας στρουμπουλός καλοσυνάτος γέρος, με τα κόκκινα ρούχα, ο οποίος φορτωμένος με σάκο έρχεται κάπου από τον αρκτικό Βορρά και μοιράζει (υποτίθεται) δώρα στα παιδιά. Σε τηλεοπτικές διαφημίσεις μάλιστα οι αδίστακτοι έμποροι έφτασαν σε σημείο να τον παρουσιάζουν ακόμα και σε προκλητικές και αμαρτωλές σκηνές, πράγμα απαράδεκτο για άγιο της Εκκλησίας μας.
Έχει τονισθεί πολλές φορές από εκκλησιαστικούς παράγοντες πως ο απίθανος αυτός τύπος, πλάσμα της φαντασίας των δυτικοευρωπαίων, δεν έχει και ούτε μπορεί να έχει σχέση με κάποιον από τους σεβάσμιους και σοβαρούς αγίους της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, παρόλο που αυτός φέρει ονόματα επιφανών αγίων μας, όπως του αγίου Νικολάου στους ξένους (Santa Claus) και του αγίου Βασιλείου σε μας. Πρόσφατες έρευνες απέδειξαν πως η προέλευση αυτού του περίεργου πλάσματος των Χριστουγέννων έχει τις ρίζες του στην προχριστιανική παγανιστική αρχαιότητα. Στους αρχαίους Έλληνες ο πληθωρικός Ποσειδών και στους Λατίνους ο αντίστοιχος Νέπτων «έφερναν» δώρα στους ανθρώπους. Στους βορείους λαούς μοίραζε δώρα ο γέρο - Χειμώνας. Στη μεσαιωνική Ιταλία έφερνε τα δώρα η γριά - Μπεφάνα. Με άλλα λόγια η «μασκότ» των Χριστουγέννων, ο «Αϊ-Βασίλης», είναι ένα ξωτικό, μια παγανιστική φανταστική φιγούρα, η οποία έγινε αναπόσπαστο μέρος της καταναλωτικής μανίας αυτών των ημερών.
Είναι γνωστό πως η καθιέρωση της εορτής των Χριστουγέννων έγινε τον Δ΄ μ .Χ. αιώνα στη Δύση και στην Ανατολή στις αρχές του Ε΄ μ .Χ. αιώνα, κυρίως σε αντικατάσταση της μεγάλης ειδωλολατρικής εορτής του «Αήττητου Ήλιου», του στρατιωτικού ιρανικού θεού Μίθρα, ο οποίος εορτάζονταν με μεγαλοπρέπεια στις 25 Δεκεμβρίου σε ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι πατέρες της Εκκλησίας μας όρισαν την ημέρα αυτή ως την ημέρα γέννησης του Χριστού, του νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης, καταφέρνοντας έτσι σε μικρό χρονικό διάστημα να εξοβελιστεί η ειδωλολατρική εορτή και να επικρατήσει η χριστιανική. Όμως οι ισχυρές συνήθειες του ειδωλολατρικού παρελθόντος δεν ήταν εύκολο να αποκοπούν από την ψυχή των ανθρώπων, γι' αυτό πολλά παγανιστικά στοιχεία δευτερευούσης σημασίας μεταλλάχτηκαν και εντάχθηκαν στη νέα πίστη και κυρίως ως φολκλόρ στις λαμπρές πλέον χριστιανικές εορτές. Στην προκείμενη περίπτωση ο προχριστιανικός
καλοσυνάτος γέρος έλαβε χριστιανικό όνομα και εντάχθηκε στη λαϊκή ψυχή ως αναπόσπαστο μέρος της θρησκευτικότητάς της.

Τα ονόματα που έλαβε, είτε του αγίου Νικολάου, είτε του αγίου Βασιλείου δεν είναι τυχαία. Οι δύο αυτοί σημαντικοί άγιοι της αρχαίας Εκκλησίας μας υπήρξαν μεγάλοι ανθρωπιστές και κοινωνικοί εργάτες της κοινωνίας. Η άσκηση της φιλανθρωπίας από τον άγιο Νικόλαο, επίσκοπο Μύρων της Λυκίας (+340) υπήρξε παροιμιώδης. Το ιερό του συναξάρι είναι γεμάτο από άπειρα περιστατικά πραγματικής βοήθειας των αναξιοπαθούντων ανθρώπων της ευρύτερης περιοχής της επισκοπής του και από άτεγκτους ελέγχους κατά των αδίκων ισχυρών. Για τους πιστούς ορθοδόξους ο άγιος Νικόλαος είναι ο άγιος της καλοσύνης, του ελέους και της φιλανθρωπίας. Αλλά και ο άγιος Βασίλειος (+379) είναι ο κατεξοχήν κοινωνικός θεωρητικός και πρακτικός πατέρας της Εκκλησίας μας. Ολόκληρη η ζωή του υπήρξε ένας συνεχής αγώνας ανακούφισης της ανθρώπινης ένδειας και δυστυχίας. Η περίφημη «Βασιλειάδα» της Καππαδοκίας, έργο ζωής του αγίου και πρότυπο φιλανθρωπικό ίδρυμα για όλες τις εποχές, μαρτυρεί περίτρανα την υπέρτατη προσφορά του κορυφαίου αυτού εκκλησιαστικού άνδρα. Μέσα στη χριστιανική συνείδηση οι δυο αυτοί κοινωνικοί άγιοι πέρασαν ως οι αέναοι χορηγοί κάθε είδους φιλανθρωπίας και γι' αυτό οι προχριστιανικοί μυθικοί διανομείς δώρων στους ανθρώπους αντικαταστάθηκαν από αυτούς.
Κατά την γνώμη μου δεν είναι κακό, κατ' αρχήν, να καλλιεργείται μέσα στην λαϊκή ψυχή και ιδιαίτερα στα παιδιά η ιδέα ότι κάποιος άγιος μοιράζει καλοσύνη και αγαθά στους ανθρώπους. Η σκληρή πραγματικότητα μας κάνει να έχουμε την ανάγκη της εξωπραγματικής και μεταφυσικής βοήθειας. Ο «Αϊ-Βασίλης» είναι ο «από μηχανής θεός» που νικά τις αντικειμενικές δυσκολίες, όπως είναι η ανθρώπινη ανέχεια, και φέρνει (υποτίθεται) την ευτυχία. Το άσχημο της υπόθεσης είναι πως ο ευτραφής «Αϊ-Βασίλης», όπως εικονίζεται, δεν έχει σχέση με τον ασκητικότατο άγιο Βασίλειο, ο οποίος πέθανε νέος, 49 ετών σκελετωμένος και αποκαμωμένος από την αέναη κοινωνική εργασία και προσφορά. Το χειρότερο δε είναι πως η εμπορευματοποίηση των εορτών των Χριστουγέννων μετέβαλλαν αυτόν τον μυθικό έστω «Αϊ - Βασίλη» σε μέσο διαφήμισης των πάσης φύσεως προϊόντων, όπως οινοπνευματωδών ποτών, ακόμα και … γυναικείων εσωρούχων!

Ζούμε δυστυχώς σε εποχή έντονου καταναλωτισμού. Ύψιστη αξία είναι πλέον το κέρδος, στο βωμό του οποίου θυσιάζονται τα πάντα. Πίστη στο Θεό, ηθική, σεβασμός της ανθρώπινης προσωπικότητας είναι παράμετροι υποδεέστεροι της οικονομικής ανάπτυξης, που είναι το υπέρτατο ζητούμενο του σύγχρονου ανθρώπου. Ο σημερινός άνθρωπος επιδιώκει να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερες οικονομικές ανάγκες του, νομίζοντας εσφαλμένα ότι έτσι μπορεί να ικανοποιήσει το υπαρξιακό κενό που έχει στην ψυχή του. Ο Ιησούς Χριστός ο κύριος του κόσμου και της ιστορίας, του οποίου τη θεία Γέννηση εορτάζουμε αυτές τις ημέρες, είναι για εκείνον σχεδόν άγνωστος. Η λυτρωτική Του δωρεά δεν τον αγγίζει καθόλου. Γι' αυτό αρέσκεται σε λυτρωτικά υποκατάστατα όπως είναι ο μυθικός «Αϊ-Βασίλης» των Χριστουγέννων. Αυτός ο «άγιος» του ταιριάζει, διότι είναι πλασμένος κατ’ εικόνα και ομοίωσή του: καταναλωτικός, ανέμελος, απροβλημάτιστος, χαζοχαρούμενος… Είναι ο νέος τύπος - πρότυπο ανθρώπου της «Νέας Εποχής», ο οποίος λανσάρει τον απροβλημάτιστο (ζωώδη) βίο, υποταγμένο στις «επιταγές» των σύγχρονων καιρών και ο οποίος αναγάγει την κατανάλωση ως ύψιστη αξία. Το ευτραφές ξωτικό - καρικατούρα των εορτών, που ακούει στο όνομα «Αϊ – Βασίλης», δείχνει το δρόμο για έναν τέτοιο τρόπο ζωής, επιφανειακά όμορφο και φανταχτερό, κατά βάθος όμως φρικιαστικό και απάνθρωπο, προμηνύοντας το μέλλον του κόσμου ζοφερό και αβέβαιο!

ΠΗΓΗ: AKTINES

Ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ ἄγρυπνος Ἐπίσκοπος, κατά τῶν αἱρέσεων.
Γράφει ὁ Φώτης Μιχαήλ, ἰατρός

Ὁ Μέγας Βασίλειος δέν εἶναι μονάχα ὁ Ἅγιος Ἱεράρχης τῆς ἀγάπης, τῶν θεοφώτιστων διδαχῶν, τῶν γραμμάτων καί τῶν ἐπιστημῶν, τῆς ἄσκησης καί τῆς ἀρετῆς. Εἶναι ταυτόχρονα καί ὁ τολμηρός ὁμολογητής τῆς Πίστεως, ὁ αὐστηρότατος διώκτης τῶν αἱρέσεων, ὁ ἄγρυπνος Ἐπίσκοπος, ὁ ὅντως ποιμήν.
Στά χρόνια τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἠ Ἐκκλησία ταλανιζόταν ἀπό τήν διάδοση δύο κυρίως αἱρέσεων: Τοῦ Ἀρείου καί τοῦ Σαβελλίου. Ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρείου εἶχε καταδικασθεῖ ἤδη ἀπό τήν πρώτη Οἰκουμενική Σύνοδο (325).Ἐντούτοις, κατά τά χρόνια τοῦ ἁγίου Μεγάλου Βασιλείου (330-379), οἱ ὁπαδοί τῶν κακοδοξιῶν τοῦ Ἀρείου εἶχαν τόσο πληθυνθεῖ, ὥστε κατάφεραν καί πῆραν στά χέρια τους τό σύνολο σχεδόν τῶν Ἱερῶν Ναῶν.
Τό γεγονός αὐτό ἀποκαλύπτεται σέ μιά ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου, ἡ ὁποία ἀπευθύνεται ‘’τοῖς Δυτικοῖς Ἐπισκόποις’’. Στήν ἐπιστολή του αὐτή ὁ Μέγας Βασίλειος περιγράφει λεπτομερῶς ὅλα τά βάσσανα, πού ὑπέστησαν οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ἐξ αἰτίας τῆς ἄρνησής τους νά ἀποδεχθούν τίς κακοδοξίες τοῦ Ἀρείου. Τά λόγια του εἶναι τόσο ἐπίκαιρα! Θαρεῖς καί γράφτηκαν γιά νά περιγράψουν ἐπακριβῶς τίς διώξεις καί τήν κατασυκοφάντηση τῶν ὁμολογητῶν τῆς Πίστεως τῶν ἡμερῶν μας. Ἐκείνων, δηλαδή, τῶν Πιστῶν, πού ἀγωνίζονται σήμερα μέ φιλότιμο ἐναντίον τοῦ οἰκουμενισμοῦ, διακόπτοντας κάθε κοινωνία μέ τούς φορεῖς αὐτῆς τῆς δαιμονικῆς παναιρέσεως. Γράφει ὁ Ἅγιος: Τά πλήθη, ἀφοῦ ἐγκατέλειψαν τούς οἴκους τῆς προσευχῆς, συναθροίζονται στίς ἐρημιές. Τό θέαμα εἶναι ἐλεεινό: Γυναῖκες καί παιδιά καί γέροντες καί ἄλλοι ἀσθενεῖς, κάτω ἀπό ραγδαῖες βροχές καί χιονοπτώσεις καί ἀνέμους καί χειμωνιάτικους παγετούς, ἀλλ’ ἐπίσης καί τό καλοκαίρι κάτω ἀπό τόν φλογερό ἥλιο, ταλαιπωροῦνται στό ὕπαιθρο. ‘’Καί ταῦτα πάσχουσι διά τό τῆς πονηρᾶς ζύμης Ἀρείου γενέσθαι μή καταδέχεσθαι’’. Καί τά ὑποφέρουν ὅλα αὐτά, διότι δέν δέχτηκαν τήν πονηρή ζύμη (τήν αἵρεση) τοῦ Ἀρείου.

Σέ ἄλλη ἐπιστολή του ὁ Μέγας Βασίλειος, ἀπευθυνόμενος ‘’τοῖς ὑφ’ ἑαυτόν ἀσκηταῖς’’, δίνει γραμμή στά πνευματικά του παιδιά καί διδάσκει μέ σαφήνεια ποιά ἀκριβῶς πρέπει νά εἶναι ἡ στάση μας ἀπέναντι στούς αἱρετικούς. Γράφει ὁ Ἄγιος: ‘’Ἡμεῖς γάρ ὁμοίως καί τούς τά Σαβελλίου νοσοῦντας καί τούς τά Ἀρείου δόγματα ἐκδικοῦντας ὡς ἀσεβεῖς ἀποφεύγομεν καί ἀναθεματίζομεν’’.
Ἐμεῖς ἀποφεύγουμε ἐξίσου ὡς ἀσεβεῖς καί ἀναθεματίζουμε τόσο ἐκείνους πού πάσχουν ἀπό τή νόσο (τήν αἵρεση) τοῦ Σαβελλίου, ὅσο καί ἐκείνους πού ὑποστηρίζουν τά δόγματα τοῦ Ἀρείου.
Ἡ πονηρία καί ἡ δολιότητα τῶν αἱρετικῶν (χαρακτηριστικά ὅλων τῶν αἱρετικῶν, ὅλων τῶν ἐποχῶν) εἶναι στοιχεῖα, πού δέν διαφεύγουν τῆς προσοχῆς τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.
Σέ ἐπιστολή του, πού ἀπευθύνεται ‘’τοῖς Ἀλεξανδρεῦσιν’’, μεταξύ τῶν ἄλλων γράφει σχετικά: Ἐπειδή ὁ διάβολος εἶδε ὅτι μέ τούς διωγμούς ἡ Ἐκκλησία πληθύνεται καί ἀκμάζει περισσότερο, ἄλλαξε την γνώμη του καί δέν πολεμάει πλέον φανερά. Τί κάνει; Τοποθετεῖ γιά τούς πιστούς κρυφά καρτέρια, σκεπάζοντας τήν δολιότητα τῶν αἵρετικῶν μέ τό ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ πού περιφέρουν. ‘’Κεκρυμμένα ἡμῖν τά ἔνεδρα τίθησι καλύπτων αὐτῶν τήν ἐπιβουλήν διά τοῦ ὁνόματος ὅ περιφέρουσι... Τό Χριστιανῶν ὄνομα ἔχει καί τούς διώκοντας’’. Ἐφόσον καί οἱ διῶκτες μας λένε ὅτι εἶναι τάχα Χριστιανοί, ἐνῷ θά πάθουμε τά ἴδια μέ τούς πατέρες μας, ἐντούτοις δέν θά φαίνεται ὅτι πάσχουμε γιά τόν Χριστό.
Ἡ συμμετοχή μας στό λεγόμενο παγκόσμιο συμβούλιο ἐκκλησιῶν (στήν κουρελοῦ τοῦ διαβόλου, ὅπως ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος γέροντάς μας Παΐσιος), ὅπως ἐπίσης καί οἱ περιβόητοι ‘’διαχριστιανικοί διάλογοι’’ δέν μένουν στό ἀπυρόβλητο ἀπό τόν πανεπίκαιρο Μέγα Ἱεράρχη Βασίλειο. Γιά τούς ἀφελεῖς τῶν Ὀρθοδόξων πού ,μέσῳ αὐτῶν τῶν πρακτικῶν, προσδοκοῦν μετάνοια καί ἐπιστροφή τῶν κακοδόξων αἱρετικῶν, γράφει ὁ Ἅγιος ( Ἐπιστολή πρός Θεόσδοτον, Ἐπίσκοπον Νικοπόλεως): ‘’Οὕτε ὁ Αἰθίοψ ἀλλάξει ποτέ τό δέρμα αὐτοῦ, οὔτε ὁ ἐν διαστρόφοις δόγμασι συντραφείς ἀποτρίψασθαι δύναται τό κακόν τῆς αἱρέσεως’’. Οὕτε ὁ Αἰθίοπας θά ἀλλάξει ποτέ τό δέρμα του, οὔτε ἐκεῖνος, πού ἀνατράφηκε μέ διεστραμμένα δόγματα, θά ἀποτινάξει τό κακό τῆς αἱρέσεως.

Καί συμπληρώνει ὁ Μέγας Βασίλειος σέ ἐπιστολή, πού τήν ἀπευθύνει πρός τόν Ἐπίσκοπο Σαμοσάτων Εὐσέβιον: ‘’Ἐάν μέν οὖν πεισθῶσι σοι, ταῦτα ἄριστα. Εἰ δέ μή, γνωρίσατε τούς πολεμοποιούς καί παύσασθε ἡμῖν τοῦ λοιποῦ περί διαλόγων ἐπιστέλλοντες’’
Ἄν, λοιπόν, σᾶς ἀκούσουν οἱ αἱρετικοί καί πεισθοῦν, αὐτό εἶναι τό ἄριστο. Ἄν, ὅμως, δέν πεισθοῦν, μάθετε ποιοί εἶναι οἱ αἴτιοι τοῦ πολέμου καί πάψτε στό ἑξῆς νά μοῦ γράφετε γιά συμφιλίωση.
Ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας μας, σέ ἰδιόμελο στιχηρό, γράφει γιά τόν Ἄγιο Ἱεράρχη Μέγα Βασίλειο: ‘’Τῶς θεοστυγῶν αἱρέσεων τάς βλασφημίας κατέτρωσας’’. Τίς βλασφημίες, τίς συκοφαντίες τῶν θεομίσητων αἱρέσεων τίς κατατρόπωσες, τίς διέλυσες.

1/1/2018
ΠΗΓΗ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, τοῦ Βασιλείου Χαρώνη.

Ο Μέγας Βασίλειος
Χρήστος Γκότσης

Ἕνας ἀπὸ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχες ὁ Μέγας Βασίλειος, μεγάλος Πατέρας καὶ Οἰκουμενικὸς διδάσκαλος, τιμᾶται ἰδιαίτερα ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Δυὸ φορὲς τὸ χρόνο (1 καὶ 30 Ἰανουαρίου) ἑορτάζεται ἡ μνήμη του καὶ δέκα φορὲς τελεῖται ἡ Λειτουργία του. Γιὰ τὴν Ἐκκλησία εἶναι μέγας καὶ οὐρανοφάντωρ.
Ἡ τελευταία προσωνυμία ὀφείλεται σ’ αὐτὰ πού πρόσφερε μὲ τὸ πνεῦμα του καὶ τὴ ζωή του. Εἶναι δηλαδὴ αὐτὸς πού ἀποκάλυψε, φανέρωσε τὰ οὐράνια. Μὲ τὰ γραπτά του καὶ τὴ διδασκαλία του θεολόγησε βαθιὰ φανερώνοντας στοὺς ἀνθρώπους τὰ μυστήρια τοῦ οὐρανοῦ: αὐτὸ τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ ἐκεῖνο τῆς Θείας Οἰκονομίας, πῶς δηλαδὴ ὁ Θεὸς οἰκονόμησε, σχεδίασε καὶ πραγματοποίησε τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.
Πρόσφερε ἀκόμη πολλὰ καὶ μὲ τὴ ζωή του. Ἦταν ὑπόδειγμα πιστοῦ κληρικοῦ, λειτουργοῦ τῆς Ἐκκλησίας. Ἔλαμψε ὡς τὸν οὐρανὸ καὶ «ἡ λαμπρότης του εἰς ὕψος φαίνεται». Σ’ ὅλους ὁ Μέγας Βασίλειος ἦταν νόμος καὶ κανόνας ἀρετῆς· ὁ λόγος του ἦταν ζωή. Ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος πού λέει τὰ τελευταῖα αὐτά προσθέτει; «Ὀμορφιά τοῦ Βασιλείου ἦταν ἡ ἀρετὴ·τῆς μεγαλοσύνης του, ἡ θεολογία· πορεία του, τὸ ἀεικίνητο πού τὸν ἔφερνε μὲ τὶς ἀναβάσεις τοῦ στοχασμοῦ του ὡς τὸν Θεό. Καὶ δύναμή του ἦταν ἡ σπορὰ καὶ διάδοση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ ἐγὼ τουλάχιστον δὲν θὰ δίσταζα νὰ πῶ τοῦτο: σ’ ὅλη τὴ γῆ ἁπλώθηκε ἡ φωνή του καὶ στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης ἀκούστηκαν τὰ δυνατὰ λόγια του» (Ἐπιτάφιος… 66. ΕΠΕ 6,242). Εἶναι ὁ θεολόγος τοῦ μέτρου καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως εὔστοχα παρατήρησε ἕνας βιογράφος του.

Αὐτά ἀκριβῶς λέει καὶ τὸ Ἀπολυτίκιο τοῦ Ἁγίου: «Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος σου, ὡς δεξαμένην τὸν λὸγον σου· δι’ οὗ (=μ’ αὐτόν) θεοπρεπῶς ἐδογμάτισας, τὴν φὺσιν τῶν ὄντων ἐτράνωσας φανέρωσες τὰ μυστικά τους), τὰ τῶν ἀνθρώπων ἤθη κατεκόσμησας. Βασίλειον ἱεράτευμα, Πάτερ ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος».
Τὰ χαρίσματα αὐτὰ τὰ ἀπόλαυσαν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γιατί, ὅπως λέει ὁ στίχος τοῦ Συναξαρίου, «ζῆ καὶ παρ’ ἡμῖν, ὡς λαλῶν ἐκ τῶν βιβλίων» του. Εἶναι ὁ «βασίλειος κόσμος (=ὀμορφιά) τῆς Ἐκκλησίας», «χαράκωμά της καὶ τεῖχος ὀχυρόν». Εἶναι αὐτὸς πού οἰκειοποιήθηκε «πάντων τῶν ἁγίων τὰς ἀρετάς» καὶ γι’ αὐτὸ πρέπει ὅλοι μας «νὰ μιμηθοῦμε τὴν πίστιν, τὴν ζέσιν (=ζῆλο), τὴν ταπείνωσίν» του (ἀπὸ τὰ τροπάρια τῆς 1ης Ἰανουαρίου).
Ὕστερα ἀπὸ αὐτά, ἦταν φυσικὸ νὰ τὸν τιμήσει καὶ ἡ εἰκονογραφία. Ἔχουμε εἰκόνες, ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, καθὼς καὶ μικρογραφίες πού ἀρχίζουν ἀπὸ πολὺ παλιά. Μὲ αὐτὴν τὴν ποικιλία τῶν ἀπεικονίσεων θέλησε ἡ Ἐκκλησία νὰ διασώσει τὰ χαρακτηριστικά τῆς μεγάλης μορφῆς του. Τὰ βρίσκουμε στὸν Ἔλπιο τὸν Ρωμαῖο (9ος-10ος αἰών) καὶ στὸ Συναξάριο τῆς ἰδιαίτερης ἑορτῆς του, καθὼς καὶ ἐκείνης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Τὰ παραθέτουμε σὲ μετάφραση τοῦ ἁγίου Νικόδημου τοῦ Ἁγιορείτου:
«Ὁ δὲ Μέγας Βασίλειος ἦτο κατὰ τὴν θέσιν καὶ τὸ ἀνάστημα τοῦ σώματος πολλὰ μακρύς, ξηρὸς καὶ ὀλιγόσαρκος, μαῦρος ὁμοῦ καὶ ὠχρός κατὰ τὸ χρῶμα, μακρομύτης, εἶχε τὰ ὀφρύδια στρογγυλά, τὸ δὲ δέρμα τὸ ἐπάνω τῶν ὀφρυδίων, συμμαζωμένον, ἐφαίνετο ὅμοιος μὲ ἄνθρωπον συλλογιζόμενον καὶ προσέχοντα τὸν ἑαυτόν του. Εἶχε τὸ πρόσωπον ζαρωμένον μὲ ὀλίγας χαραγάς (=χαραγματιές, ρυτίδες), εἶχε τὰς παρειάς μακράς καὶ τοὺς μήνιγγας (=κροτάφους) δασεῖς ἀπὸ τρίχας συνεστραμμένας καὶ κυκλοειδεῖς. Ἐφαίνετο εἰς τὴν ἐπιφάνειαν, ὅτι εἶχεν ὀλίγον κουρευμένας τὰς τρίχας· τὸ γένειον εἶχε μακρὸν ἀρκετά, καὶ τὰς τρίχας μαύρας ὁμοῦ καὶ λευκάς» (Συναξαριστής, τόμ. Α’, σ. 429).
Γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὴν εἰκόνα τοῦ Μ. Βασιλείου, ὅπως τὴν ἀποτύπωσε ἡ βυζαντινὴ ζωγραφική, πρέπει νὰ προσέξουμε τούτη τὴ φράση ἀπὸ τὰ προσωπογραφικὰ του: «ἐφαίνετο ὅμοιος μὲ ἄνθρωπον συλλογιζόμενον καὶ προσέχοντα τὸν ἑαυτόν του». Ἡ ζωὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἦταν γεμάτη ἀγωνίες, φροντίδες, πολυμέτωπους ἀγῶνες. Ἦταν ὑπόδειγμα ποιμένα. Ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, δουλειὰ τοῦ ποιμένα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι «νὰ ἐπιστρέφει (στὸ σωστὸ δρόμο) τὸν πλανεμένο ἄνθρωπο, νὰ φροντίζει τὸν πληγωμένο, νὰ γιατρεύει τὸν ἄρρωστο. Στὶς συμφορὲς τῶν ἄλλων νὰ βλέπουμε τὶς δικές μας καὶ νὰ μὴν προσβάλλουμε τὸν Χριστὸ μὲ τὴν ἀπανθρωπιά μας».

Γιὰ νὰ γίνονται ὅμως αὐτά, πρέπει νὰ ξεκινᾶμε ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ὅπως ἐκεῖνος. Γνώριζε στὸ βάθος τους τὶς ἀρρώστιες τῶν ἀνθρώπων -ψυχικὲς καὶ σωματικὲς- γιατί ἤξερε πολὺ καλὰ τὸν ἑαυτό του, τὴν ψυχή του. Γράφει στὴν ὁμιλία του «Πρόσεχε σεαυτῶ»: «ἐξέτασε τὸν ἑαυτό σου γιὰ νὰ μάθεις ποιὸς εἶσαι, γνώρισε τὴ φύση σου, τὴ σύστασή σου γιὰ νὰ μάθεις πώς τὸ μὲν σῶμα σου εἶναι θνητό, ἡ δὲ ψυχή σου ἀθάνατη». Ὕστερα ἀπὸ αὐτὴ τὴ διαπίστωση, εἶναι πολὺ πειστικὸς ὁ λόγος του: «Νὰ μὴ δίνεις σημασία στὴ σάρκα, διότι περνάει καὶ διαβαίνει, ἀλλά νὰ καταγίνεσαι μὲ τὴν ψυχή σου, πού εἶναι πράγμα ἀθάνατο» (ΕΠΕ, 6,226 καὶ 222).
Εἶχε δίκιο λοιπὸν ὁ φίλος του Γρηγόριος ὁ Θεολόγος πού γράφει πώς ὁ Ἅγιός μας εἶχε λιώσει τὴ σάρκα του ἀπὸ τὴν ἐγκράτεια σὲ βαθμὸ πού φαινόταν σχεδὸν ἄσαρκος γιατί ἦταν ὀλιγοδίαιτος. Καὶ προσθέτει: «Τόσο μεγάλη ἦταν ἡ ἀρετή τοῦ ἄνδρα καὶ τὸ πλεόνασμα τῆς δόξας του, ὥστε πολλὲς μικρὲς ἀρετές του, ἀκόμη δὲ καὶ μερικὰ σωματικά του ἐλαττώματα, μερικοὶ σκέφτηκαν πώς θὰ τοὺς ἔφερναν δόξα ἂν τὰ μιμοῦνταν. Ἐννοῶ τὴν ὠχρότητά του, τὴ γενειάδα του, τὸν τρόπο πού βάδιζε, τὸ ὅτι δὲν μιλοῦσε πρόχειρα καὶ ἀπρόσεκτα, ἀλλά συχνὰ ὕστερα ἀπὸ σκέψη καὶ βαθιὰ ἐξέταση τοῦ πράγματος» (ὅπ.π. 260-262).
Περιγραφὴ τῆς εἰκόνας.
Ἀπὸ τὶς πολλὲς παραστάσεις τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἄλλες εἶναι ὁλόσωμες καὶ ἄλλες σὲ προτομή, ἀπὸ τὴ μέση καὶ πάνω. Ἄλλοτε εἰκονίζεται μόνος καί ἄλλοτε μὲ ἄλλους Ἱεράρχες. Γνωστὴ εἶναι ἡ ἀπεικόνισή του εἴτε μὲ τοὺς δύο ἄλλους μεγάλους Ἱεράρχες, τὸν Γρηγόριο καὶ τὸν Χρυσόστομο, εἴτε ἐκείνη μαζὶ μὲ συλλειτουργοῦντες ἐπισκόπους. Ἡ τελευταία στολίζει τὴν κόγχη τοῦ Ἁγίου Βήματος καὶ ἔχει σχέση μὲ τὴ Θεία Λειτουργία, τὸ κείμενο τῆς ὁποίας αὐτοὶ ἔγραψαν ἤ φέρνει τὸ ὄνομά τους.
Σὲ ὥρα ἱερουργίας τὸν δείχνει καὶ ἡ τοιχογραφία μας. Βρίσκεται ὁ Ἅγιός μας στὴν κεντρικὴ κόγχη τοῦ Ἱεροῦ. Παρουσιάζεται, ὅπως τὸν ξέρουμε ἀπὸ τὰ παραδοσιακὰ χαρακτηριστικά του καὶ τὶς παραπάνω μαρτυρίες τῶν βιογράφων του: ψηλός, λιπόσαρκος, ἐπιβλητικός, στοχαστικός. Φορεῖ τὴν ἀρχιερατική του στολὴ (στιχάριο, φελόνιο, ὠμοφόριο), φέρνει τὸ ἐπιγονάτιο μὲ τὸ ἑξαπτέρυγο καὶ τὸ πετραχήλι του. Μὲ τὸ ἀνυψωμένο δεξί του χέρι κρατεῖ εἰλητάριο, πού τὰ ἀνακρατεῖ τὸ ἄλλο, τὸ ἀριστερό. Σ’ αὐτὸ ἀναγράφεται ἡ ἀρχή τῆς εὐχῆς τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου- ΟΥΔΕΙΣ ΑΞΙΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΩΝ ΤΑΙΣ ΣΑΡΚΙΚΑΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΙΣ ΚΑΙ ΗΔΟΝΑΙΣ.
Οἱ πολύχρονοι ἀγῶνες του γιὰ τὸ καλό τῆς Ἐκκλησίας τὸν κρατοῦσαν πάντοτε σὲ ἐγρήγορση. Τὸ πλατὺ μέτωπο μὲ τὶς ρυτίδες, τὰ τοξωτὰ φρύδια, τὸ κουρασμένο, ὀξυδερκὲς καὶ αὐστηρό βλέμμα, καθὼς ἡ κλίση τῆς κεφαλῆς καὶ τῶν ὤμων, δείχνουν ἕνα συγκεντρωμένο στὸν ἑαυτό του καὶ στὶς σκέψεις του πρόσωπο. Ἔχουμε μπροστὰ μας τὸν ποιμένα μὲ τὴν ἄγρυπνη φροντίδα, τὸν μεγάλο καὶ βαθὺ θεολόγο, τὸν γλαφυρὸ διδάσκαλο τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος «τὰ φρονήματα τῶν κακόδοξων καταβρόντησε (=καταπολέμησε), ρύθμισε τὴν ἠθικὴ συμπεριφορὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ ἀποσαφήνισε τὴ γνώση τῶν ὄντων. Ἔτσι μὲ τὴν ὅλη ἀρετή του ὁδήγησε στὴ σωτηρία τὸ λογικὸ ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ» (Ἀπὸ τὸ Συναξάριο τῆς ἑορτῆς του).

«Θαυμαστὴ ἑνότητα πνεύματος διέπει ὅλο τὸ ἔργο τοῦ Βασιλείου. Αὐτὴ χαρίζει καὶ στὴ ζωὴ του ἄκρα συνέπεια. Ἰδανικό του νὰ φτάσει τὴν ἁγιότητα. Ὅλα αὐτά πηγὴ τους ἔχουν τὴν ὁλόθερμη ἀποδοχὴ τῆς πίστης. Ἀποστολικὸς ὁ ζῆλος τοῦ Βασιλείου· πρέπει νὰ πολεμήσει τὶς αἱρέσεις, νὰ οἰστρηλατήσει τὸ ποίμνιό του καὶ νὰ μὴν ἀφήσει νὰ γίνει ἡ πίστη συνήθεια. Καὶ δουλεύει ἀκατάπαυστα, μὲ τὸ λόγο καὶ μὲ τὸ νοῦ, νὰ ἀποκαλύψει τοὺς θησαυροὺς πού περιέχει ἡ χριστιανικὴ πίστη, νὰ θεμελιώσει τὴν πίστη, νὰ τὴν κάμει ἀπὸ ἄλογον, λογικήν.
Σὲ τοῦτο τὸ κολοσσιαῖο ἔργο ἀναλώθηκε ὁ Βασίλειος. Σκοπός του νὰ ἀνεβάσει τὸ νοῦ καὶ τὴν ψυχὴ τὴ δική του καὶ τῶν ἄλλων στὴν κατανόηση τῶν μεγάλων ἀληθειῶν τοῦ χριστιανισμοῦ, κατανόηση πού θὰ τὴ συνοδεύει καὶ θὰ τὴν ὁλοκληρώνει τὸ ὁμόλογο ζήσιμο…» (Βασ. Τατάκης,Ἡ συμβολὴ τῆς Καππαδοκίας στὴ χριστιανικὴ σκέψη, Ἀθήνα 1960, σ. 138).
(«Ό μυστικός κόσμος τών βυζαντινών εικόνων», ἐκδ. Ἀποστολική Διακονία)

Πηγή ηλ. κειμένου: imaik.gr
alopsis