Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός

[pan]

Μετα δε τουτο, της Μονης εχουσης χρειαν εφημεριου, προτροπη σφοδροτερα και δεησει των πατερων, χειροτονειται και Ιερομοναχος. Ειχε δε ποθον πολυν ο μακαριος εις την καρδιαν του εξ αρχης, ετι κοσμικος οντας, δια να ωφεληση και τους αδελφους του χριστιανους απο εκεινα οπου εμαθε. Και πολλακις ελεγε, πως οι αδελφοι μας χριστιανοι εχουν μεγαλην χρειαν απο λογον Θεου. Και οτι χρεος εχουν εκεινοι οπου σπουδαζουν, να μη τρεχουν εις αρχοντικα και αυλας μεγαλων και να ματαιωνωσι την σπουδην τους, δια να αποκτησουν πλουτον και αξιωματα, αλλα να διδασκωσι μαλιστα τον κοινον λαον, οπου ζωσι με πολλην απαιδευσιαν και βαρβαροτητα, δια ν' αποκτησουν μισθον ουρανιον και δοξαν αμαραντον. Αλλα με ολον οπου ειχε τοσον ποθον, και ζηλος πολυς αναπτεν εις την ιεραν του καρδιαν δια την ωφελειαν των πολλων, ομως παλιν και συλλογιζομενος ποσον εινε μεγα και δυσκολον το εγχειρημ του αποστολικου κηρυγματος, ως ταπεινοφρων και μετριος δεν ετολμησεν αφ' εαυτου να το επιχειρισθη, χωρις να καταλαβη την θειαν βουλησιν. Οθεν θελοντας να δοκιμαση αν εινε τουτο θελημα Θεου, ανοιγει την Θειαν Γραφην και ώ του θαυματος! Ευρεθη ευθυς εμπροσθεν του το λογον του Αποστολου οπου λεγει <<Μηδεις το εαυτου ζητειτω, αλλα το του ετερου εκαστος>> (Α' Κορ. 10, 24).Ηγουν Ας μη ζητη τινας μονον το συμφερον το ιδικον του, αλλα και το συμφερον του αδελφου του.

[pan]

Πληροφορηθεις λοιπον εκ τουτου και φανερωσας τον σκοπον του τουτον και εις αλλους πνευματικους πατερας και λαβων συγχωρησιν παρ' αυτων, πηγαινει εις την Κωνσταντινουπολιν, δια να ανταμωση και τον αδελφον του διδασκαλον Χρυσανθον, οστις και τον εδειξε και μερικην τινα τεχνην ρητορικην, δια να ομιλη ταχα με καποιαν μεθοδον. Φανερωσας λοιπον και εις τους εκειθε ευλαβεστερους αρχιερεις και διδασκαλους τον αυτον λογισμον του, και ευρων ολους συμφωνως παρακινουντας αυτον εις το θειον τουτο εργον, λαμβανει εγγραφον αδειαν παρα του τοτε Πατριαρχευοντος Σεραφειμ του εκ Δελβινου.

[pan]

Ο αποστολικός ιεροκήρυξ

Ουτως αρχισε ο μακαριος να κηρυττη το Ευαγγελιον της Βασιλειας των Ουρανων, πρωτον μεν εις τας Εκκλησιας και τα χωρια της Κωνσταντινουπολεως εκειθεν δε επηγεν εις την Ναυπακτον, εις Βραχωρι, εις Μεσολογγιον και αλλους τοπους, και παλιν ανεβη εις Κωνσταντινουπολιν και συμβουλευθεις με τον τοτε Πατριαρχην Σωφρονιον και παρ' αυτου λαβων νεαν αδειαν και ευλογιαν, αρχισε να κηρυττη παλιν τον λογον του Ευαγγελιου με περισσοτεραν θερμοτητα και ζηλον. Και δη περιελθων ολα σχεδον τα Δωδεκανησα, και διδαξας τους χριστιανους να μετανοουν και να πραττουν αξια εργα μετανοιας, εκειθεν εγυρισεν εις το Αγιον Ορος κατα το 1775 ετος, και περιπατησας εις τα εκειθεν Μοναστηρια και Σκητας, και διδαξας τους εν αυτοις πατερας, εμεινεν ολιγον καιρον αναγιγνωσκοντας τα θεια βιβλια των Πατερων.

[pan]

Μή δυνηθεις δε να υποφερη περισσοτερον απο την αγαπην, οπου αναπτεν εις την καρδιαν του δια την ωφελειαν των χριστιανων (καθως πολλακις ο ιδιος το ελεγεν εις πολλους πατερας), ανεχωρησε απο το Αγιον Ορος, και αρχινωντας απο τα εξω του Ορους χωρια, επηγε κηρυττοντας εις την Θεσσαλονικην, εις την Βεροιαν και εις ολην σχεδον την Μακεδονιαν. Επροχωρησεν εις τα μερη της Χειμαρρας, Ακαρνανιας, Αιτωλιας, εως και εις αυτην την Αρταν και την Πρεβεζαν. Εκειθεν δε επλευσεν εις την Αγιαν Μαυραν και εις Κεφαλληνιαν και οπου αν επηγαινεν ο τρισμακαριστος, εγινετο μεγαλη συναξις των χριστιανων, και ηκουαν μετά κατανυξεως και ευλαβειας την χαριν και γλυκυτητα των λογων του, και ακολουθως εγινετο και μεγαλη διορθωσις και ωφελεια ψυχικη.

<<Ως ζηλωτης των ιερων Αποστολων, τον φωτισμον του Παρακλητου εδεξω, και ευσεβειας κηρυξ ωφθης ενθεος οθεν ημας στηριξον, θεμελιω τω θειω, Ορθοδοξου πιστεως, και δογματων αγιων Ιερομαρτυς ενδοξε Κοσμα, πταισματων λυσιν, ημιν εξαιτουμενος.>>

[pan]

Ητο δε η διδαχη του, καθως ημεις αυτηκοοι αυτης εγενομεθα, απλουστατη, ωσαν εκεινη των αλιεων.
Ητο γαληνιος και ησυχιος, οπου εφαινετο καθολικα να εινε γεματη απο την χαριν του ιλαρου και ησυχου Αγιου Πνευματος. Μαλιστα δε εις την νησον της Κεφαλληνιας μεγαλον καρπον ψυχικης ωφελειας εκαμεν ο ιερος ουτος διδασκαλος με τον σπορον της ενθεου διδασκαλιας του. Αλλα και ο Θεος ανωθεν συνηργει και εβεβαιωνε τα λογια του με τα ακολουθα σημεια και θαυματα, καθως ποτε δια των τοιουτων θαυματων εβεβαιωνε και το κηρυγμα των ιερων Αποστολων του.

<<Κοσμήσας ταίς θείαις σου διδαχαίς, πιστών τάς καρδίας, Ισαπόστολε θαυμαστέ, ημάς τών παθών τής ακοσμίας, ταίς πρός Θεόν ικεσίαις σου λύτρωσαι>>.

[pan]

Διότι εις τήν νήσον ταύτην ήτο ένας πτωχός ράπτης, όστις είχε απο χρόνων πολλών το σεξιόν χέρι ξηρόν και ανενέργητον. Ούτος λοιπόν προσδραμών εις τον Άγιον εδέετο να τον ιατρεύση. Ο δε επαρακίνησεν αυτόν να έλθη με ευλάβειαν εις την διδαχήν του και ο Θεός θέλει τον ευσπλαγχνισθή. Υπήκουσεν ο πτωχός, και αφού ήκουσε την διδαχήν του, ώ του θαύματος! Την άλλην ημέραν ευρέθη ιατρεμένος. Άλλος πάλιν παράλυτος, ακούοντας τούτο το παράδοξον έκαμε να τον υπάγουν με την κλίνην εις την ώραν της διδαχής του, και μετ' ολίγας ημέρας έμεινε και αυτός όλος υγιής, δοξάζων τον Θεόν και ευχαριστώντας τον Άγιον.
Εις το κάστρον της Άσσως ήτον ένας ευγενής, όστις είχε δεινήν ασθένειαν εις τα αυτιά, όπου απο πολλούς ήτο σχεδόν χαμένη η ακοή του. Ούτος πηγαίνοντας με ευλάβειαν και πίστιν εκεί, οπού εδίδασκεν ο Άγιος, ευθύς άρχισε να ακούη καθαρά, και απο τότε έμεινε τεθεραπευμένος.
Είνε ένα χωρίον της Κεφαλληνίας ονομαζόμενον Κουρουνοί. Απο τούτο το χωρίον περνώντας ο Άγιος εν καιρώ καλοκαιρίου, εδίψησεν εις τον δρόμον και εζήτησε να του δώσουν νερόν απο το ξηροπήγαδον, όπου ήτον κοντά. Οι άνθρωποι του είπον ότι ήτον εύκαιρον, όμως δια να κάμουν υπακοήν, επήγαν και έβγαλαν απο το βάθος του πηγαδίου νερόν γεμάτον απο λάσπην και χώμα, και του το έφεραν και βάνοντάς το εις το στόμα του, έπιεν ολίγον τι, και απο τότε ανέβλυσε παραδόξως το ξηροπήγαδον εκείνο νερόν καθαρόν, και είνε πάντοτε γεμάτον και τον χειμώνα και το καλοκαίρι, και εις πολλάς ασθενείας γίνεται ιαματικόν.

<<Ο λόγω αγίω διδακτικώ, πιστών τάς καρδίας, οδηγήσας πρός τόν Χριστόν, ίθυνον ημάς Κοσμά θεόφρον, πρός αρετής τήν τελείαν επίδοσιν>>

[pan]

Δια το πολυ πληθος του λαου, οπου δεν τους εχωρει καμμια εκκλησια, εξ αναγκης εκαμε την διδαχην του εξω εις τας πεδιαδας, οθεν εσυνηθιζε, και οπου εμελλε να σταθη να διδαξη, πρωτα ελεγε και εκατασκευαζαν ενα Σταυρον ξυλινον μεγαλον και τον εσταιναν εκει. Επειτα ακουμβιζοντας επανω εις το ξυλον του Σταυρου το σκαμνι, το οποιον ως λεγουσι, του το εκατασκευασεν ωσαν θρονι ο Κουρτ Πασας, εις αυτο αναβαινοντας εδιδασκε, και μετα την διδαχην το μεν σκαμνι το διελυε και το επαιρνε μαζι του, οπου και αν επηγαινεν, ο δε Σταυρος εμενεν εκει, εις ενθυμησιν του κηρυγματος του παντοτινην.

[pan]

Εις εκεινους λοιπον τους τοπους, οπου ησαν στημενοι οι Σταυροι, ενηργει ο Θεος πολλα θαυμασια. Διο και εις το μεσον του παζαριου του Αργοστολιου, ητις εινε χωρα της αυτης Κεφαλληνιας, οπου αφησεν ο Αγιος ενα τοιουτον Σταυρον, ανεβλυσεν ενα νερον θαυμαστον, το οποιον φαινεται εως την σημερον χωρις ποτε να ολιγοστευση.
Απο την Κεφαλληνιαν επερασεν εις την Ζακυνθον συνοδευομενος απο δεκα καικια γεματα απο ευλαβεις Κεφαλληνιτας. Αλλ' ομως εκει δεν ευτυχησεν ο ευλογημενος οθεν ολιγον τι διδαξας εκει μονον, εγυρισε παλιν εις την Κεφαλληνιαν. Και εκειθεν επηγεν εις τους Κορφους, οπου εδεξιωθη μεγαλως παρα παντων και μαλιστα παρα του Ηγεμονος αυτου.
Επειδη ομως εσυναχθη πληθος πολυ απο τα χωρια δια να ακουσουν την διδαχην του Αγιου, οι της πολεως προστευοντες, τον φθονον φοβουμενοι, παρεκαλεσαν αυτον να αναχωρηση ταχυτερον. Και ουτως ινα μη αιτιος γενηται σκανδαλων και ταραχων εις τους λαους, εκειθεν αναχωρησας, μετεβη εις το αντιπερα μερος της στερεας, ηγουν της Αλβανιτιας, ονομαζομενον Αγιοι Σαραντα, και εκει εδιδασκε τους χριστιανους περιπατων και διερχομενος τας βαρβαρικας εκεινας επαρχιας, εις τας οποιας εκινδυνευε να χαθη τελεια η ευσεβεια και η χριστιανικη ζωη δια την πολλην αμαθειαν, οπου ειχον οι εκεισε χριστιανοι, και δια τα πολλα κακα και φονους και κλεψιας, και αλλας μυριας παρανομιας, εις τας οποιας ησαν δεδομενοι, και παρ' ολιγον ησαν χειροτεροι εις την κακιαν απο τους ασεβεις οθεν εις τουτων των χριστιανων τας κεχερσωμενας και εξηγριωμενας καρδιας σπειρας τον σπορον του θειου λογου ο ιερος Κοσμας, εκαμε, συνεργουσης της θειας χαριτος, πολλους και μεγαλους καρπους.

[pan]

Διοτι τους αγριους ημερωσε, τους ληστας κατεπραυνε, τους ασπλαγχνους και ανελεημονας εδειξεν ελεημονας, τους ανευλαβεις εκαμεν ευλαβεις, τους αμαθεις και αγροικους εις τα θεια εμαθητευσε και τους εκαμε να συντρεχουν εις τας ιερας ακολουθιας, και ολους απλως τους αμαρτωλους εφερεν εις μεγαλην μετανοιαν και διορθωσιν, ωστε οπου ελεγον ολοι, οτι εις τους καιρους των εφανη ενας νεος Αποστολος.

[pan]

Εκατάστησε Σχολεία πανταχού διά μέσου τής διδασκαλίας του, τόσον Ελληνικά, όσον καί Κοινά τόσον εις τάς χώρας, όσον και εις τα χωρία, δια να πηγαίνουν τα παιδία εις αυτά και να μανθάνουν δωρεάν τα ιερά γράμματα, και εκ τούτων να στερεώνωνται μέν εις την πίστιν και την ευσέβειαν, να οδηγώνται δέ εις την ενάρετον ζωήν και πολιτείαν.
Κατέπεισε τους πλουσίους και ηγόρασαν υπέρ τάς τέσσαρας χιλιάδας κολυμβήθρας μεγάλας χαλκωματένιας, πρός δώδεκα γρόσια την κάθε μίαν, και τάς αφιέρωσεν εις τάς εκκλησίας, ίνα ευρίσκωνται εκεί παντοτινά προς μνημόσυνόν τους, δια να βαπτίζωνται καθώς πρέπει τα παιδιά των χριστιανών. Ομοίως κατέπεισε τους έχοντας τον τρόπον και ηγόραζον βιβλία πατερικά και χριστιανικάς διδασκαλίας, κομπολόγια, σταυρούδια μικρά, και μπόλιες και χτένια, απο τα οποία τα μεν βιβλία τα εμοίραζεν χάριν εις εκείνους, οπού ήξευραν γράμματα ή εις εκείνους οπού υπέσχοντο να μάθουν τις δέ μπόλιες εμοίραζε (υπέρ τάς τεσσαράκοντα χιλιάδας) εις τάς γυναίκας, δια να σκεπάζουν την κεφαλήν των.
Τα δέ χτένια εις εκείνους οπού έταζον να αφήσουν τα γένεια και να ζώσιν ενάρετα και χριστιανικά. Τα δέ κομπολόγια και σταυρούδια εμοίραζε (υπέρ τάς πεντακοσίας χιλιάδας) εις τον κοινόν λαόν, δια να συγχωρούν τους αγοράζοντας.

"Σοφία εκλάμπων πνευματική, τού Ευαγγελίου, κήρυξ ώφθης θεοειδής, εν ώ πολιτεύεσθαι αξίως, Πάτερ Κοσμά ημάς πάντας συνέτισον."