Η εν Εφέσω Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος του 431
Δημοσιεύτηκε: Τρί Φεβ 05, 2008 3:55 pm
1) Η Χριστολογία του Νεστορίου Κωνσταντινουπόλεως
Η Χριστολογία του Νεστορίου
Ο Νεστόριος έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως το 428. Σύμφωνα με μαρτυρία του, εκεί βρήκε ήδη σχετική Χριστολογική διαμάχη σε εξέλιξη και συγκεκριμένα αναφερόμενη περί του τρόπου επικλήσεως της μητρός του Κυρίου, της Παναγίας. Πιθανότατα ο πρεσβύτερος Αναστάσιος, από αυτούς που μαζί του έφερε ο Νεστόριος από το κλίμα της Αντιοχείας, κήρυξε για πρώτη φορά δημόσια στη Πόλη την Παναγία «ανθρωποτόκο».
Οι αντιδράσεις υπό του κλήρου και των μοναχών ήταν, τότε, μεγάλες. Ο Νεστόριος πρότεινε ως βιβλικό τον όρο «Χριστοτόκος».
Εδώ να γίνει μια διευκρίνιση: Με την έννοια «Χριστός», ο Νεστόριος δεν υπαινίσσονταν το Θεάνθρωπο Μεσσία, αλλά την ενιαία πνευματική ενέργεια δύο φαινομενικά ενωμένων μα στην πραγματικότητα ξένων μεταξύ τους προσώπων. Επίσης για να μην φανερωθεί πως δεν πίστευε σε ουσιαστική ένωση, ρητόρευε λέγοντας: «δύο φύσεις, ένα πρόσωπο»!!
Ο Νεστόριος, μάλλον δεν επιθυμούσε να ηγηθεί αιρέσεως. Φαίνεται πως επιχείρησε να προστατέψει και να συμβιβάσει. Όσο η διένεξη έμενε στα όρια της Αντιοχείας, δεν έδειχνε να ξεσπά το οποιοδήποτε σκάνδαλο. Όταν, όμως, ανέλαβε το ύπατο αξίωμα και όχι ο ίδιος αλλά τρίτοι κήρυξαν από άμβωνος την δοξασία, ο ίδιος έδειξε σχετική ανοχή.
Σημαντική εξέλιξη απετέλεσε η στάση του νομικού Ευσεβίου και αργότερα επισκόπου Δορυλαίου. Ο Νεστόριος, πολλές φορές διεκόπη από αυτόν σε κηρύγματα του και λογομάχησε μαζί του για το Χριστολογικό. Η τελική κατάληξη ήταν, η τοιχοκόλληση στη βασιλική της Αγίας Σοφίας κατηγορητηρίου από τον Ευσέβιο. Ο ίδιος τον κατήγγειλε στον Κύριλλο Αλεξανδρείας και τον Ρώμης Καιλεστίνο. Ο Μονοφυσιτισμός ξεκινούσε και επίσημα.
Ο δι΄ επιστολών διάλογος Νεστορίου και Κυρίλλου:
Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας απέστειλε επιστολή, με την οποία ζητούσε από το Νεστόριο να επανορθώσει αναφορικά με τη Θεοτόκο. Η ελλιπής από την άλλη απάντηση του Νεστορίου τον οδήγησε σε δευτέρα επιστολή, στην οποία και ανέλυε διεξοδικά τις παρεκκλίσεις του Νεστορίου. Η δευτέρα κατά σειρά απόρριψη της θεολογίας του, τον ανάγκασε σε ενημέρωση του αυτοκράτορος και του Ρώμης.
Οι Σύνοδοι της Ρώμης και της Αλεξάνδρειας του 430:
Τόσο στην Ρώμη(κατά τον Αύγουστο), όσο και στη Αλεξάνδρεια(κατά τον Νοέμβριο), συνεκλήθησαν Σύνοδοι το 430 από τους αρμοδίους Πατριάρχες. Το θέμα, βέβαια, ήταν η αντιμετώπιση της θεολογίας του Νεστορίου. Οι αποφάσεις κοινές: καταδίκη και αναθεματισμός των θέσεων του, οι οποίες και κοινοποιήθηκαν προς τους λοιπούς Πατριάρχες, τον Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και το Νεστόριο, μέσω της λεγομένης 3ης επιστολής του Κυρίλλου. Η τελευταία, έφερε ως κατακλείδα τους περιφήμους 12 αναθεματισμούς.
Η Χριστολογία του Νεστορίου
Ο Νεστόριος έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως το 428. Σύμφωνα με μαρτυρία του, εκεί βρήκε ήδη σχετική Χριστολογική διαμάχη σε εξέλιξη και συγκεκριμένα αναφερόμενη περί του τρόπου επικλήσεως της μητρός του Κυρίου, της Παναγίας. Πιθανότατα ο πρεσβύτερος Αναστάσιος, από αυτούς που μαζί του έφερε ο Νεστόριος από το κλίμα της Αντιοχείας, κήρυξε για πρώτη φορά δημόσια στη Πόλη την Παναγία «ανθρωποτόκο».
Οι αντιδράσεις υπό του κλήρου και των μοναχών ήταν, τότε, μεγάλες. Ο Νεστόριος πρότεινε ως βιβλικό τον όρο «Χριστοτόκος».
Εδώ να γίνει μια διευκρίνιση: Με την έννοια «Χριστός», ο Νεστόριος δεν υπαινίσσονταν το Θεάνθρωπο Μεσσία, αλλά την ενιαία πνευματική ενέργεια δύο φαινομενικά ενωμένων μα στην πραγματικότητα ξένων μεταξύ τους προσώπων. Επίσης για να μην φανερωθεί πως δεν πίστευε σε ουσιαστική ένωση, ρητόρευε λέγοντας: «δύο φύσεις, ένα πρόσωπο»!!
Ο Νεστόριος, μάλλον δεν επιθυμούσε να ηγηθεί αιρέσεως. Φαίνεται πως επιχείρησε να προστατέψει και να συμβιβάσει. Όσο η διένεξη έμενε στα όρια της Αντιοχείας, δεν έδειχνε να ξεσπά το οποιοδήποτε σκάνδαλο. Όταν, όμως, ανέλαβε το ύπατο αξίωμα και όχι ο ίδιος αλλά τρίτοι κήρυξαν από άμβωνος την δοξασία, ο ίδιος έδειξε σχετική ανοχή.
Σημαντική εξέλιξη απετέλεσε η στάση του νομικού Ευσεβίου και αργότερα επισκόπου Δορυλαίου. Ο Νεστόριος, πολλές φορές διεκόπη από αυτόν σε κηρύγματα του και λογομάχησε μαζί του για το Χριστολογικό. Η τελική κατάληξη ήταν, η τοιχοκόλληση στη βασιλική της Αγίας Σοφίας κατηγορητηρίου από τον Ευσέβιο. Ο ίδιος τον κατήγγειλε στον Κύριλλο Αλεξανδρείας και τον Ρώμης Καιλεστίνο. Ο Μονοφυσιτισμός ξεκινούσε και επίσημα.
Ο δι΄ επιστολών διάλογος Νεστορίου και Κυρίλλου:
Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας απέστειλε επιστολή, με την οποία ζητούσε από το Νεστόριο να επανορθώσει αναφορικά με τη Θεοτόκο. Η ελλιπής από την άλλη απάντηση του Νεστορίου τον οδήγησε σε δευτέρα επιστολή, στην οποία και ανέλυε διεξοδικά τις παρεκκλίσεις του Νεστορίου. Η δευτέρα κατά σειρά απόρριψη της θεολογίας του, τον ανάγκασε σε ενημέρωση του αυτοκράτορος και του Ρώμης.
Οι Σύνοδοι της Ρώμης και της Αλεξάνδρειας του 430:
Τόσο στην Ρώμη(κατά τον Αύγουστο), όσο και στη Αλεξάνδρεια(κατά τον Νοέμβριο), συνεκλήθησαν Σύνοδοι το 430 από τους αρμοδίους Πατριάρχες. Το θέμα, βέβαια, ήταν η αντιμετώπιση της θεολογίας του Νεστορίου. Οι αποφάσεις κοινές: καταδίκη και αναθεματισμός των θέσεων του, οι οποίες και κοινοποιήθηκαν προς τους λοιπούς Πατριάρχες, τον Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και το Νεστόριο, μέσω της λεγομένης 3ης επιστολής του Κυρίλλου. Η τελευταία, έφερε ως κατακλείδα τους περιφήμους 12 αναθεματισμούς.